DEKSAMETAZON KRKA 4mg/ml rastvor za injekciju

Deksametazon se daje intravenski ili intramuskularno u hitnim slučajevima ili kada peroralna primjena nije moguća.

Endokrine bolesti:

• supstituciona terapija primarne i sekundarne (hipofizne) insuficijencije kore nadbubrežnih žlijezda (osim pri akutnoj insuficijenciji nadbubrežnih žlijezda, gdje su zbog jačeg mineralokortikoidnog dejstva primjereniji kortizon i hidrokortizon),
• kongenitalna adrenalna hiperplazija,
• subakutni tiroiditis i teži oblici radijacijskog tiroiditisa.

Reumatske bolesti:

• reumatoidni artritis, uključujući juvenilni hronični artritis i vanzglobne manifestacije juvenilnog artritisa (reumatska pluća, promjene na srcu, očima, kožni vaskulitis), premostivo liječenje (u periodu kada osnovni ljekovi još ne djeluju i to kod bolesnika kod kojih nesteroidnim antireumaticima nije dostignuto zadovoljavajuće analgetsko i protivupalno dejstvo).

Sistemske bolesti vezivnog tkiva, vaskulitisni sindromi

Kožne bolesti:

• pemfigus;
• teški oblik multiformnog eritema (Stevens-Johnsonov sindrom);
• eksfolijativni dermatitis;
• herpetiformni bulozni dermatitis;
• eksudativni eritem (teži oblici);
• nodozni eritem;
• seboroični dermatitis (teži oblici);
• psorijaza (teži oblici);
• urtikarija (koja ne reaguje na standardno liječenje);
• fungoidna mikoza;
• dermatomiozitis;
• sklerodermija;
• Quinckeov edem.

Alergijske bolesti (koje ne reaguju na konvencionalno liječenje):

• astma;
• kontaktni dermatitis;
• atopijski dermatitis;
• serumska bolest;
• alergijski rinitis;
• alergija na ljekove;
• urtikarija nakon transfuzije krvi.

Očne bolesti:

• bolesti pri kojima je ugrožen vid (akutni središnji korioretinitis, neuritis optičkog živca);
• alergijske bolesti (konjunktivitis, uveitis, skleritis, keratitis, iritis);
• sistemske imunološke bolesti sa okularnom manifestacijom (sarkoidoza, temporalni arteitis);
• proliferativne promjene u orbiti (endokrina oftalmopatija, pseudotumor);
• simpatička oftalmija;
• imunosupresivno liječenje pri presađivanju rožnjače.

Lijek se primjenjuje sistemski ili lokalno (subkonjunktivalno, retrobulbarno ili parabulbarno).

Bolesti probavnih organa:

• ulcerozni kolitis (teški napadi);
• Crohnova bolest (teški napadi);
• hronični autoimuni hepatitis;
• reakcija odbacivanja nakon presađivanja jetre.

Bolesti disajnih organa:

• sarkoidoza (simptomatska);
• akutni toksični bronhiolitis;
• hronični bronhitis i astma (akutna pogoršanja);
• plućna tuberkuloza s teškom opštom kliničkom slikom (uz primjereno antituberkulozno liječenje);
• berilioza (granulomska upala);
• radijacijski ili aspiracijski pneumonitis.

Hematološke bolesti:

• urođena ili stečena hronična čista aplastična anemija;
• autoimunološka hemolitička anemija;
• sekundarna trombocitopenija odraslih;
• eritroblastopenija;
• akutna limfoblastična leukemija (indukcijsko liječenje);
• idiopatska trombocitopenična purpura (samo intravenski, intramuskularno davanje je kontraindikovano);

Bolesti bubrega:

• imunosupresivno liječenje pri presađivanju bubrega;
• indukcija diureze ili smanjenje proteinurije kod idiopatskog nefrotskog sindroma (bez uremije) i oštećenja bubrega kod sistemskog eritemskog lupusa.

Maligne bolesti:

• palijativno liječenje leukemija i limfoma kod odraslih;
• akutna leukemija kod djece;
• hiperkalcemija pri malignim bolestima.

Moždani edem:

• moždani edem zbog primarnih ili metastatskih moždanih tumora, kraniotomije ili ozljeda glave.

Šok:

• šok koji ne reaguje na klasično liječenje;
• šok kod bolesnika sa insuficijencijom kore nadbubrežnih žlijezda;
• anafilaktički šok (intravenski, ali nakon adrenalina);
• preoperativno za sprečavanje šoka pri sumnji na insuficijenciju kore nadbubrežnih žlijezda ili pri već prisutnoj insuficijenciji.

Druge indikacije:

• tuberkulozni meningitis sa subarahnoidalnim blokom (uz primjereno antituberkulozno liječenje);
• trihinoza s neurološkim simptomima ili trihinoza miokarda;
• cistični tumor aponeuroze ili tetive (ganglion).

Indikacije za davanje deksametazona u zglob ili u meko tkivo:

• reumatoidni artritis (jaka upala pojedinačnog zgloba);
• ankilozirajući spondilitis (kada upaljeni zglobovi ne reaguju na uobičajeno liječenje);
• psorijatički artritis (oligoartikularna oboljelost i tendosinovitis);
• monoartritis (nakon ispražnjavanja zgloba);
• osteoartroza zglobova (samo pri sinovitisu i izlivu);
• vanzglobni reumatizam (epikondilitis, tendosinovitis, burzitis).

Lokalno davanje (injekcija u leziju):

• keloidi;
• hipertrofične, upaljene i infiltrirane lezije kod lichena, psorijaze, anularnog granuloma, sklerozirajućeg folikulitisa, diskoidnog lupusa i kožne sarkoidoze;
• lokalizirana alopecija.

Preosjetljivost na deksametazon fosfat ili neku od pomoćnih supstanci.

Deksametazon je takođe kontraindikovan pri akutnim virusnim, bakterijskim i sistemskim gljivičnim infekcijama (bez primjerenog liječenja), Cushingovu sindromu, vakcinaciji sa živim vakcinama i pri dojenju (osim u hitnim stanjima).

Intramuskularno davanje je kontraindikovano kod bolesnika sa težim poremećajima hemostaze.

Tokom parenteralne primjene glukokortikoida može doći (iako rijetko) do reakcija preosjetljivosti. Stoga se treba prije početka liječenja (posebno kod bolesnika koji u anamnezi imaju preosjetljivost na bilo koji lijek) na tu mogućnost odgovarajuće pripremiti.

Kod bolesnika koji su se duže vremena liječili deksametazonom može se nakon prekida liječenja pojaviti (i bez očiglednih znakova nadbubrežne insuficijencije) apstinencijalni sindrom (povišena tjelesna temperatura, iscjedak iz nosa, crvenilo očnih kapaka, glavobolja, vrtoglavica, pospanost ili razdražljivost, bolovi u mišićima i zglobovima, povraćanje, mršavljenje, opšta slabost, često i grčevi). Zato se doza deksametazona mora postepeno smanjivati (vidjeti djelove 4.2 i 4.8). Nagli prekid primjene lijeka može uzrokovati letalni ishod.

Dođe li tokom liječenja ili tokom postupnog prekida primjene lijeka do težeg stresa (ozljeda, operacija ili teška bolest), doza deksametazona mora se povećati ili dati hidrokortizon ili kortizon. Bolesnicima koji su duže vrijeme uzimali deksametazon i koji su nakon prekida liječenja doživjeli teži stres treba ponovo početi davati deksametazon, budući da indukovana nadbubrežna insuficijencija može potrajati još nekoliko mjeseci nakon prekida liječenja.

Liječenje deksametazonom ili prirodnim glukokortikoidima može prikriti znakove već prisutne ili nove infekcije, kao i znakove perforacije crijeva.

Deksametazon može uzrokovati egzacerbaciju sistemske gljivične infekcije, prikrivene amebijaze ili plućne tuberkuloze.

Bolesnicima sa aktivnom plućnom tuberkulozom daje se deksametazon (zajedno s antituberkuloticima) samo pri fulminantnoj ili veoma raširenoj plućnoj tuberkulozi. Bolesnike s neaktivnom plućnom tuberkulozom koji se liječe deksametazonom ili bolesnike s pozitivnom tuberkulinskom reakcijom treba zaštititi hemoprofilaktički.

Poseban oprez i brižan ljekarski nadzor potrebni su kod osteoporoze, hipertenzije, srčane insuficijencije, tuberkuloze, glaukoma, insuficijencije jetre i bubrega, šećerne bolesti, aktivnog peptičkog ulkusa, svježih intestinalnih anastomoza, ulceroznog kolitisa i epilepsije. Oprez je potreban kod bolesnika u prvim nedjeljama nakon infarkta miokarda, kod bolesnika s tromboembolijama, miastenijom gravis, glaukomom, hipotireozom, psihozom ili psihoneurozom i kod starijih bolesnika.

Tokom liječenja deksametazonom može doći do pogoršanja šećerne bolesti odnosno prelaza latentne u klinički manifestnu bolest.

Pri dugotrajnom liječenju treba pratiti koncentraciju kalijuma u serumu.

Vakcinacija živim vakcinama tokom liječenja deksametazonom je kontraindikovana. Imunizacija mrtvim virusnim ili bakterijskim vakcinama ne uzrokuje očekivani porast antitijela i nema očekivano zaštitno dejstvo. Ne preporučuje se primjena deksametazona 8 nedjelja prije i 2 nedjelje nakon vakcinacije.

Bolesnici koji duže vrijeme dobijaju odnosno uzimaju veće doze deksametazona trebaju da izbjegavaju bolesnike sa boginjama; dođe li ipak do dodira, preporučuje se profilaksa imunoglobulinom.

Oprez je potreban kod bolesnika nakon svježih hirurških zahvata i lomova, jer deksametazon može usporiti zacjeljenje rana i lomova.

Kod bolesnika sa cirozom jetre ili hipotireozom dejstvo glukokortikosteroida je pojačano.

Davanje kortikosteroida u zglob može imati lokalno i sistemsko dejstvo. Češće davanje može uzrokovati oštećenje zglobne hrskavice i koštanu nekrozu.

Prije davanja injekcije u zglob treba isprazniti zglob i pregledati zglobnu tečnost (da nije možda inficirana). Davanje kortikosteroida u inficirani zglob treba izbjegavati. Dođe li nakon injekcije do septične upale zgloba, potrebno je početi s primjerenim antibiotskim liječenjem. Bolesnika treba upozoriti da ne opterećuje zglobove u koje je dobio injekciju sve dok se upalni proces potpuno ne izliječi.

Ne preporučuje se davanje injekcija u nestabilne zglobove.

Kortikosteroidi mogu ometati kožne testove preosjetljivosti.

Pedijatrijska populacija

Djeca i adolescenti liječe se deksametazonom samo kod stroge indikacije. Tokom liječenja treba brižno pratiti rast i razvoj djeteta, odnosno adolescenta.

Nakon početka liječenja (< 96 sati nakon porođaja) nedonoščadi sa hroničnom bolesti pluća pri početnoj dozi od 0,25 mg/kg dva puta dnevno, dostupni dokaz ukazuje na pojavu dugotrajnih neurorazvojnih štetnih događaja.

Ovaj lijek sadrži natrijum, manje od 1 mmola (23 mg) po jednoj dozi, što znači da u suštini ne sadrži natrijum.

Istovremeno davanje deksametazona i nesteroidnih protivupalnih ljekova povećava rizik od krvarenja iz probavnih organa i nastanak ulkusa.

Efikasnost deksametazona je smanjena pri istovremenom uzimanju rifampicina, karbamazepina, fenobarbitona, fenitoina (difenilhidantoin), primidona, efedrina i aminoglutetimida, te je stoga u tim slučajevima potrebno povećati dozu deksametazona. Interakcije između deksametazona i navedenih ljekova mogu ometati deksametazonski supresijski test. Ukoliko je test napravljen tokom istovremenog liječenja deksametazonom i nekim od navedenih ljekova, treba to imati u vidu pri tumačenju nalaza.

Ljekovi koji inhibiraju CYP 3A4 (npr. ketokonazol, makrolidni antibiotici) imaju potencijal da dovedu do povišenja koncentracija kortikosteroida u plazmi. Deksametazon je umjereni induktor CYP 3A4. Istovremena primjena s drugim ljekovima koji se metabolišu putem CYP 3A4 (npr. indinavir, sakvinavir, eritromicin) može povećati njihov klirens, rezultujući sniženjem koncentracije u plazmi.

Ketokonazol inhibira enzimsku aktivnost CYP 3A4, te stoga ima potencijal za povišenje koncentracija deksametazona u plazmi. Pored toga, sam ketokonazol može inhibirati adrenalnu sintezu kortikosteroida i prouzrokovati adrenalnu insuficijenciju tokom ukidanja kortikosteroida.

Deksametazon slabi terapijsko dejstvo antidijabetika, antihipertenziva, prazikvantela i natriuretika (treba povećati dozu navedenih ljekova), a jača djelovanje heparina, albendazola i kaliuretika (po potrebi se moraju smanjiti doze navedenih ljekova).

Deksametazon može promijeniti dejstvo kumarinskih antikoagulansa, zato se tokom istovremenog liječenja preporučuje češća provjera protrombinskoga vremena.

Istovremena primjena velikih doza glukokortikosteroida i agonista β2 –receptora povećava rizik od hipokalemije. Kod bolesnika sa hipokalemijom povećavaju se aritmogenost i toksičnost srčanih glikozida.

Glukokortikosteroidi povećavaju bubrežni klirens salicilata, zato je ponekad teško dostići terapijsku koncentraciju salicilata u serumu. Oprez je potreban kod bolesnika kod kojih se postepeno smanjuje doza kortikosteroida, budući da može doći do povećanja koncentracija salicilata u serumu i intoksikacije salicilatima.

Pri istovremenom davanju oralnih kontraceptiva može se produžiti poluvrijeme eliminacije glukokortikoida, što jača njihovo biološko dejstvo i povećava učestalost neželjenih dejstava.

Istovremeno davanje ritodrina i deksametazona tokom porođaja je kontraindikovano, budući da može uzrokovati smrt majke zbog plućnog edema.

Potreban je oprez prilikom istovremenog uzimanja s talidomidom, s obzirom na to da je toksična epidermalna nekroliza prijavljena kod istovremene primjene.

Potencijalno korisne interakcije: Istovremena primjena deksametazona i metoklopramida, difenhidramina, prohlorperazina ili antagonista 5-HT3 - receptora (serotoninskih odnosno 5-hidroksitriptaminskih receptora tipa 3, kao što su ondansetron i granisetron) efikasno sprečava mučninu i povraćanje koje uzrokuje hemoterapija (cisplatin, ciklofosfamid, metotreksat, fluorouracil).

Trudnoća

Štetno dejstvo na plod i novorođenče nije moguće isključiti. Lijek koči intrauterini rast djeteta. Trudnicama se deksametazon propisuje u slučajevima kada je glukokortikoidom potrebno liječiti plod, dok se za liječenje trudnica primjenjuju glukokortikoidi kratkog djelovanja koji u manjoj mjeri prolaze kroz posteljicu (prednizon, prednizolon, metilprednizolon). Poseban se oprez savjetuje pri pre-eklampsiji. Za liječenje glukokortikoidima tokom trudnoće uopšteno se savjetuju najmanje efikasne doze kojima je još moguće nadzirati osnovnu bolest. Djecu majki koje su tokom trudnoće dobijale duže vrijeme veće doze glukokortikoida treba pažljivo nadgledati zbog moguće insuficijencije nadbubrežnih žlijezda.

Glukokortikoidi prolaze kroz posteljicu u plod i u njemu mogu biti u velikoj koncentraciji. Budući da se deksametazon u posteljici manje efikasno metaboliše od npr. prednizona, koncentracije deksametazona u plazmi ploda mogu biti visoke. Neki podaci pokazuju da glukokortikoidi i u farmakološkim dozama mogu povećati rizik za insuficijenciju posteljice, oligohidroamnion, usporeni rast ploda ili intrauterinu smrt, povećanje broja djetetovih leukocita (neutrofila) i insuficijenciju nadbubrežnih žlijezda.

Primjena kortikosteroida kod gravidnih životinja može uzrokovati abnormalnosti u fetalnom razvoju uključujući rascjep nepca, intrauterini zastoj u rastu i negativne efekte na rast i razvoj mozga. Ne postoji dokaz da kortikosteroidi dovode do povećane pojave kongenitalnih abnormalnosti, poput rascjepa nepca/usne kod ljudi (vidjeti dio 5.3).

Dojenje

Kortikosteroidi se u malim količinama izlučuju u majčino mlijeko. Zato se majkama koje se liječe deksametazonom (naročito suprafiziološkim dozama) ne savjetuje dojenje, budući da to može uzrokovati usporeni rast djeteta i smanjeno izlučivanje endogenih kortikosteroida.

Deksametazon nema uticaja na psihofizičke sposobnosti prilikom upravljanja motornim vozilima i rukovanja mašinama.

Izvještaji o akutnom predoziranju sa posljedičnim smrtnim ishodom su rijetki. Pri predoziranju, obično tek nakon višenedjeljne primjene, može se pojaviti većina neželjenih dejstava (vidjeti dio 4.8), naročito Cushingov sindrom.

Jednokratna primjena veće količine deksametazona ne uzrokuje klinički značajnu intoksikaciju. Specifični antidot nije poznat. Liječenje je održavajuće i simptomatsko. Hemodijaliza nije efikasna metoda za ubrzanu eliminaciju deksametazona iz plazme.

Farmakoterapijska grupa: Kortikosteroidi za sistemsku primjenu, glukokortikoidi.

ATC kod: H02AB02

Deksametazon je sintetski hormon kore nadbubrežne žlijezde (kortikosteroid) sa glukokortikoidnim djelovanjem i blagim mineralokortikoidnim djelovanjem. Djeluje protivupalno i imunosupresivno, a djeluje i na energetski metabolizam i homeostazu glukoze, te (preko negativne povratne sprege) na izlučivanje hipotalamičkog indukujućeg činioca i tropnog hormona iz adenohipofize.

Djelovanje glukokortikoida još nije do kraja istraženo. Danas ima dovoljno dokaza da je osnovni mehanizam njihovog djelovanja na ćelijskom nivou. Postoje dva dobro definisana glukokortikoidna receptorska sistema koji se nalaze u citoplazmi ćelija. Preko tih receptora glukokortikoidi regulišu upalne i imunološke reakcije i homeostazu glukoze, a preko mineralokortikoidnih metabolizam natrijuma i kalijuma i ravnotežu elektrolita i vode.

Glukokortikoidi su liposolubilni i bez teškoća prolaze kroz ćelijsku membranu. Vezivanje hormona na receptor uzrokuje konformacijsku promjenu receptora, što povećava njegov afinitet prema DNK. Kompleks hormon-receptor prelazi u ćelijsko jedro i veže se na regulacijski dio molekule DNK koji odgovara na glukokortikoide (eng. glucocorticoid response element-GRE). Aktivirani receptor vezan na GRE ili specifične gene, reguliše transkripciju mRNK tako što je može povećati ili smanjiti. Nova mRNK putuje do ribozoma čemu slijedi stvaranje novih bjelančevina. U zavisnosti od ciljnih ćelija i ćelijskih procesa, stvaranje novih bjelančevina može biti povećano (npr. tirozin-transaminaza u jetrenim ćelijama) ili smanjeno (npr. IL-2 u limfocitima). Budući da se glukokortikoidni receptori nalaze u svim tkivima, može se očekivati da će djelovati na većinu tjelesnih ćelija.

Djelovanje na energetski metabolizam i homeostazu glukoze: Deksametazon uz insulin, glukagon i kateholamine reguliše skladištenje i iskorištavanje energije. U jetri povećava stvaranje glukoze iz piruvata ili aminokiselina i stvaranje glikogena. U perifernim tkivima, naročito u mišićima, smanjuje iskorištavanje glukoze i mobiliše aminokiseline (iz bjelančevina) koje su u jetri supstrat glukoneogeneze. Neposredno dejstvo na metabolizam masti je centripetalna redistribucija masnog tkiva i povećani lipolitički odgovor na kateholamine.

Preko receptora u bubrežnim proksimalnim tubulima povećava protok krvi u bubrezima i glomerularnu filtraciju, inhibira stvaranje i izlučivanje vazopresina i povećava sposobnost bubrega da izlučuje kiseline. Povećanjem broja i afiniteta adrenergičkih β-receptora koji prenose pozitivne inotropne učinke kateholamina, neposredno povećava kontraktilnost srčanog mišića i periferni tonus krvnih sudova.

U visokim dozama deksametazon inhibira fibroblastično stvaranje kolagena tipa I i III te stvaranje glikozaminoglikana, zato inhibicijom stvaranja ekstracelularnog kolagena i matriksa usporava zarastanje rana. Visoke doze nakon duže primjene posredno uzrokuju progresivnu resorpciju kosti (povećano izlučivanje paratiroidnog hormona i smanjeno izlučivanje tireokalcitonina), a neposredno smanjenje stvaranja kosti. Deksametazon uzrokuje i negativnu ravnotežu kalcijuma – smanjenu resorpciju kalcijuma u crijevima i pojačano izlučivanje urinom. To obično uzrokuje sekundarni hiperparatiroidizam i fosfaturiju.

Djelovanje na hipotalamus i hipofizu: Deksametazon ima 30 puta jače glukokortikoidno dejstvo od kortizola. Zbog toga jače inhibira izlučivanje CRF (eng. Corticotropin Releasing Factor) i ACTH (eng. Adenocorticotropic Hormone) nego endogeni kortizol. Posljedica toga je smanjeno izlučivanje kortizola, a nakon duže supresije izlučivanja CRF i ACTH, te atrofija nadbubrežnih žlijezda. Adrenokortikalna insuficijencija može se pojaviti već nakon 5 do 7 dana primjene deksametazona u dnevnim dozama koje su ekvivalentne dozama od 20 do 30 mg prednizona ili nakon 30 dana primjene niskih doza. Nakon prekida kratkotrajnog liječenja (do 5 dana) visokim dozama, funkcija kore nadbubrežne žlijezde može se normalizovati tokom jedne nedjelje, a nakon dugotrajnog liječenja za obnovu normalne funkcije potrebno je duže vrijeme, obično do jedne godine. Kod nekih bolesnika može doći do trajne adrenokortikalne atrofije s insuficijencijom.

Protivupalno i imunosupresivno djelovanje glukokortikoida zasniva se na molekularnim i biohemijskim dejstvima. Molekularna protivupalna dejstva posljedica su vezanja glukokortikoida na glukokortikoidne receptore i promjene brojnih gena koji regulišu stvaranje različitih informacijskih molekula u upalnoj reakciji. Biohemijska protivupalna dejstva glukokortikoida posljedica su inhibicije humoralnih upalnih medijatora: prostaglandina, tromboksana, citokina i leukotriena. Deksametazon smanjuje stvaranje leukotriena smanjivanjem oslobađanja arahidonske kiseline iz ćelijskih fosfolipida, što je posljedica inhibiranja dejstva fosfolipaze A2. Na fosfolipazu ne djeluje neposredno nego povećanjem koncentracije lipokortina (makrokortina) koji inhibira fosfolipazu A2. Stvaranje prostaglandina i tromboksana inhibira smanjenjem stvaranje specifične mDNK, a time i opsega stvaranja ciklooksigenaze. Pored toga, povećanjem koncentracije lipokortina smanjuje i nastanak PAF (eng. Platlet-activating factor). Druga biohemijska protivupalna dejstva jesu smanjenje stvaranja TNF (eng. Tumor necrosis factor) i IL-1 (Interleukin-1).

Resorpcija

Deksametazon fosfat dostiže maksimalnu koncentraciju u plazmi nakon intravenske primjene već u pet minuta, a nakon intramuskularne primjene nakon 1 sata. Nakon lokalne primjene u zglob ili meka tkiva (lezije), resorpcija je sporija nego nakon intramuskularne injekcije. Nakon intravenske primjene počinje djelovati brzo, a nakon intramuskularne primjene do kliničkog dejstva dolazi nakon 8 sati. Djelovanje je dugotrajno, nakon intramuskularne primjene 17 do 28 dana, nakon lokalne primjene od 3 dana do 3 nedjelje. Biološko poluvrijeme eliminacije je od 24 do 72 sata. Promjena deksametazon fosfata u deksametazon u plazmi i sinovijalnoj tečnosti je brza.

Distribucija

U plazmi se oko 77% deksametazona veže na bjelančevine u plazmi, naročito na albumin, a samo se mala količina deksametazona veže na nealbuminske bjelančevine. Deksametazon je liposolubilan, pa zato može prelaziti u međućelijski i unutarćelijski prostor. U centralnom nervnom sistemu (hipotalamus, hipofiza) veže se i djeluje preko membranskih receptora, a u perifernim tkivima se veže na citoplazmatske receptore i djeluje preko njih.

Biotransformacija i eliminacija

Razgrađuje se na mjestu djelovanja, u ćelijama. Metaboliše se uglavnom u jetri, zatim u bubrezima i drugim tkivima. Izlučuje se uglavnom urinom.

Peroralna LD50 za ženke miševa je 6,5 g/kg, a za pacove više od 3 g/kg. Intraperitonealne i intravenske vrijednosti LD50 kod pacova iznosile su 54 odnosno >64 mg/kg, dok je intraperitonealna primjena lijeka kod miševa rezultovala vrijednošću LD50 od 410 mg/kg. Subkutana primjena deksametazona kod miševa, pacova i zečeva dala je vrijednosti LD50 od 4400, 14 i 7 mg/kg.

Ponovljeno davanje deksametazona kod pacova dovelo je do redukcije u rastu tijela, promjena težine slezine i timusa, promjena u krvi, dok je kod zečeva uzrokovalo multifokalnu nekrozu jetre. Deksametazon je indukovao hipertrofiju miokarda kod neonatusa pacova.

Kao i drugi kortikosteroidi, deksametazon može povećati broj kongenitalnih anomalija kod različitih životinja.

U ispitivanjima embriotoksičnosti na životinjama, rascjep nepca uočen je kod pacova, miševa, hrčaka, kunića, pasa i primata; kod konja i ovaca nije uočen. U nekim su slučajevima ova odstupanja kombinovana sa oštećenjima centralnog nervnog sistema i srca. Kod primata su nakon izloženosti gravidnih ženki uočena negativna dejstva na postnatalni razvoj mozga potomaka. Osim toga, može doći do zastoja u intrauterinom rastu. Sva ova dejstva uočena su pri visokim dozama.

Kod miševa su najčešće ustanovljeni vučje ždrijelo (pri dozama 4 do 10 puta većim od najveće preporučene doze za ljude), a usporen rast ploda i imunološki deficit kod terapijskih doza za ljude. Većina istraživača smatra da je vučje ždrijelo posljedica inhibicije stvaranja prostaglandina.

Kod pacova je (pri terapijskim dozama za ljude ili nekoliko puta većim) ustanovljena veća učestalost urođenog oštećenja mekog nepca, srca i trbušne maramice, usporen rast plodova i mladunčadi, promjene imunološkog statusa i ponašanja. Tokom eksperimenta na pacovima ustanovljeno je da prenatalna primjena deksametazona usporava srčani ritam i postsinaptičku beta-adrenergičku reakciju, iako kliničko značenje tih saznanja nije do kraja istraženo.

Kod zečeva je (nakon perkutane primjene masti s deksametazonom u terapijskim dozama) ustanovljena veća učestalost usporenog rasta ploda.

Urođenu miopatiju i usporen rast ploda nalazili su kod mladunčadi ženki mini prasića koje su tokom trudnoće primale deksametazon u dozama približno jednakim terapijskim dozama za ljude.

Kod mladunčadi Rhesus majmunica koje su tokom rane trudnoće primale deksametazon u dozama približno jednakim ili većim od terapijskih doza za ljude, nalazili su aplaziju skalpa, a u jednom slučaju i cranium bifidum. Cranium bifidum i urođenu aplaziju kože nalazili su kod mladunčadi majmunica koje su od 22. do 50. dana trudnoće primale 10 mg deksametazona na kg na dan. Kod Rhesus majmunica koje su deksametazon primale u kasnoj trudnoći nalazili su smanjen obim lobanje, manju težinu ploda i promjene strukture i histologije mozga.

glicerol

dinatrijum edetat

natrijum hidrogenfosfat dihidrat

voda za injekcije

Do stvaranja precipitata dolazi miješanjem deksametazona i hlorpromazina, difenhidramina, doksaprama, doksorubicina, daunorubicina, idarubicina, hidromorfana, ondansetrona, prohlorperazina, galijevog nitrata i vankomicina.

Približno 16% deksametazona razgrađuje se u 2,5%-tnom rastvoru glukoze i 0,9%-tnom rastvoru NaCl s amikacinom.

Neke je ljekove, npr. lorazepam, potrebno miješati sa deksametazonom u staklenim bočicama, a ne u plastičnim vrećicama (koncentracija lorazepama snizila se ispod 90% u 3–4 sata ukoliko je rastvor bio pakovan u polivinilhloridnim vrećicama na sobnoj temperaturi).

Neki ljekovi, npr. metaraminol, u 24 sata razviju tzv."inkompatibilnost koja sporo nastaje" ako se pomiješaju sa deksametazonom.

Deksametazon i glikopirolat: konačna pH vrijednost rastvora je 6,4, što je izvan područja stabilnosti.

5 godina

Čuvati na temperaturi ispod 25C. Čuvati van pogleda i domašaja djece.

Ampula (staklo): 25 ampula sa po 1 ml rastvora za injekcije, u blister pakovanju, u kutiji.

Nema posebnih zahtjeva.

Rastvor za injekciju ili infuziju može se davati intravenski (kao injekciju ili kao infuziju s glukozom ili fiziološkim rastvorom), intramuskularno i lokalno (intraartikularno, u kožne lezije, infiltracijom mekih tkiva).

Deksametazon je sintetički kortikosteroid. Spada u grupu hormona kore nadbubrežne žlijezde. Prirodni kortikosteroidi osiguravaju važne životne funkcije i opštu fizičku dobrobit time što održavaju nivo šećera u krvi, krvni pritisak i mišićnu snagu. Oni učestvuju u kontroli ravnoteže minerala i vode, kao i rasta. Djeluju i protivupalno, smanjuju djelovanje imunološkog sistema i sprečavaju alergijske reakcije.

Jednako djeluju i sintetički kortikosteroidi kao što je deksametazon.

Deksametazon rastvor za injekciju daje se bolesnicima kod kojih liječenje tabletama nije moguće i u hitnim slučajevima.

Lijek se preporučuje za supstituciono liječenje nedovoljnog izlučivanja prirodnih kortikosteroida pri oslabljenoj funkciji kore nadbubrežnih žlijezda i pri urođenoj bolesti kore nadbubrežnih žlijezda (kongenitalna adrenalna hiperplazija).

Zbog protivupalnog, analgetskog i protivalergijskog dejstva, kao i supresije imunološkog sistema, preporučuje se za liječenje reumatskih, sistemskih vezivno-tkivnih, alergijskih i kožnih bolesti, kao i bolesti očiju, probavnih organa, disajnih organa, krvi, bubrega, nekih oblika raka, reakcija odbacivanja nakon presađivanja organa kao i šoka.

U slučaju upalnih reumatskih bolesti (naročito reumatoidnog artritisa) preporučuje se naročito za simptomatsko i premostivo liječenje (u razdoblju kada osnovni ljekovi još ne djeluju ili u razdoblju kada uvedenim ljekovima još nije dostignuto zadovoljavajuće dejstvo).

Lijek Dexamethason Krka ne smijete koristiti:

-ako ste alergični (preosjetljivi) na deksametazon fosfat ili bilo koji drugi sastojak lijeka Dexamethason Krka,

• ako imate akutnu virusnu, bakterijsku ili sistemsku gljivičnu infekciju od koje se adekvatno ne liječite,
• ako imate posljedice djelovanja prekomjernih količina kortikosteroida (Cushingov sindrom),
• ako ste bili vakcinisani živim vakcinama i
• ako dojite.

Kada uzimate lijek Dexamethasonom Krka, posebno vodite računa:

Upozorite ljekara ako imate bilo kakvu hroničnu bolest, poremećaj metabolizma, ako ste preosjetljivi ili ako uzimate druge ljekove.

Prije početka liječenja deksametazonom recite ljekaru:

• ako ste tokom liječenja deksametazonom ili bilo kojim kortikosteroidom u prošlosti imali teška neželjena dejstva,
• ako imate hroničnu slabost bubrega,
• ako imate cirozu jetre ili hroničnu upalu jetre,
• ako imate smanjenu funkciju štitaste žlijezde (hipotireozu),
• ako se liječite zbog povišenog krvnog pritiska,
• ako se liječite zbog srčanog popuštanja,
• ako ste nedavno imali srčani infarkt,
• ako se liječite zbog šećerne bolesti,
• ako se liječite zbog bolesti probavnih organa,
• ako se liječite zbog tuberkuloze,
• ako se liječite zbog padavice (epilepsije),
• ako se liječite zbog začepljenja krvnih sudova krvnim ugrušcima (tromboembolije),
• ako se liječite zbog brzog umaranja mišića (miastenije gravis),
• ako se liječite zbog povećanog očnog pritiska (glaukoma),
• ako se liječite zbog psihičkih smetnji (psihoze ili psihoneuroze),
• ako ste trudni ili namjeravate zatrudnjeti.

Posavjetujte se sa ljekarom ako se nakon završenog liječenja deksametazonom pojave povišena tjelesna temperatura, iscjedak iz nosa, crveni kapci, glavobolja, vrtoglavica, pospanost ili razdražljivost, bolovi u mišićima i zglobovima, povraćanje, mršavljenje, slabost ili grčevi.

Sa ljekarom se obavezno posavjetujte ukoliko tokom liječenja deksametazonom obolite i imate znakove infekcije (npr. povišenu tjelesnu temperaturu, kašalj, glavobolju, bolove u zglobovima ili mišićima, probavne tegobe ili teškoće sa izlučivanjem mokraće).

Ne savjetuje se opterećivanje zglobova u koje ste dobili injekciju dok se upalni proces ne smiri.

Dođe li nakon injekcije u zglob do bolova, otoka ili crvenila zgloba, obavezno se posavjetujte s ljekarom.

Tokom liječenja deksametazonom može doći do pogoršanja šećerne bolesti. Ukoliko dođe do povećane žeđi, posavjetujte se s ljekarom.

Prije vakcinacije živim virusnim vakcinama obavezno recite ljekaru da se liječite deksametazonom.

Prije vakcinacije mrtvim virusnim vakcinama, recite ljekaru ako ste liječenje deksametazonom završili manje od 14 dana prije vakcinacije.

Ukoliko niste preboljeli boginje, tokom liječenja deksametazonom izbjegavajte dodire s bolesnicima koji boluju od boginja. Dođe li ipak do dodira, o tome se obavezno što prije posavjetujte s ljekarom.

Ukoliko tokom liječenja ili nakon prekida liječenja dođe do teže povrede, bolesti ili operacije, recite ljekaru da se liječite, odnosno da ste se liječili deksametazonom, jer deksametazon može usporiti zarastanje rana ili lomova.

Prije planiranog kožnog alergijskog testiranja recite ljekaru da se liječite deksametazonom.

Liječi li se deksametazonom Vaše dijete, tokom liječenja pratite njegov rast i razvoj i o tome se posavjetujte s ljekarom.

Deksametazon se ne smije rutinski primjenjivati kod nedonoščadi sa problemima disanja.

Primjena drugih ljekova

Obavijestite svog ljekara ili farmaceuta ako uzimate ili ste nedavno uzimali bilo koje druge ljekove, uključujući i one koje ste nabavili bez recepta.

Posebno obavijestite svog ljekara ili farmaceuta ako uzimate:

• ljekove protiv bolova ili za snižavanje temperature (i aspirin),
• lijek za liječenje tuberkuloze (rifampicin),
• ljekove za liječenje epilepsije (karbamazepin, fenitoin, fenobarbiton, primidon),
• lijek za liječenje raka na dojci (aminoglutetimid),
• lijek za smanjivanje začepljenosti nosa (efedrin),
• ljekove za liječenje šećerne bolesti,
• ljekove za liječenje povišenog krvnog pritiska,
• ljekove koji povećavaju izlučivanje mokraće (diuretici),
• ljekove za liječenje infekcija crijevnim parazitima (albendazol),
• ljekove za liječenje srčane slabosti (glikozidi digitalisa),
• ljekove za smanjenje kiselosti želučanog soka (antacidi),
• ljekove za sprečavanje nastanka krvnih ugrušaka,
• ljekove za sprečavanje začeća (kontracepcijske tablete).

Primjena lijeka Dexamethason Krka u periodu trudnoće i dojenja

Obratite se svom ljekaru ili farmaceutu za savjet prije nego što uzmete bilo koji lijek.

Bezbjednost primjene deksametazona tokom trudnoće nije dokazana, stoga će o mogućem liječenju tokom trudnoće odlučiti ljekar.

Ukoliko ste tokom liječenja deksametazonom zatrudnijeli, posavjetujte se što prije s ljekarom o daljem liječenju.

Ako ste se u trudnoći liječili deksametazonom, prije porođaja obavijestite ljekara o tome.

Deksametazon se izlučuje u majčino mlijeko, zato tokom liječenja prestanite dojiti.

Uticaj lijeka Dexamethason Krka na upravljanje motornim vozilima i rukovanje mašinama

Nije poznato da li lijek Dexamethason Krka utiče na sposobnost upravljanja motornim vozilima i rukovanje mašinama.

Važne informacije o nekim sastojcima lijeka Dexamethasona Krka

Ovaj lijek sadrži natrijum, manje od 1 mmola (23 mg) po jednoj dozi, sto znači da u suštini ne sadrži natrijum.

Uvijek primjenite lijek Dexamethason Krka tačno onako kako Vam je rekao ljekar. Provjerite sa svojim ljekarom ili farmaceutom ako niste sigurni.

Deksametazon injekcije mogu se dati u venu, u mišić, u zglob, uz zglob ili u drugo tkivo koje se liječi.

Preporučene prosječne početne dnevne doze za liječenje injekcijama u venu ili mišić su od 0,5 do 9 mg, po potrebi i više.

Preporučena doza za liječenje injekcijama u zglob je od 0,4 do 4 mg. Doza zavisi od veličine bolesnog zgloba.

U kožna oštećenja deksametazon se daje u jednakim dozama kao u zglob.

Preporučena doza za injekciju uz zglob je od 2 do 6 mg deksametazona.

Jačinu doze ljekar će prilagoditi svakom pojedinačnom bolesniku u zavisnosti od njegove bolesti, predviđenog trajanja liječenja, ponašanja lijeka i reakcije na liječenje, pa zato tačno doziranje, učestalost davanja injekcija i trajanje liječenja uvijek određuje ljekar.

Smatrate li da je dejstvo lijeka prejako ili preslabo, posavjetujte se s ljekarom ili farmaceutom.

Primjena kod djece

Pri davanju injekcija u mišić, doza za supstituciono liječenje je 0,02 mg na kg tjelesne mase, odnosno 0,67 mg na m2 tjelesne površine, podijeljena u tri doze svaki treći dan, ili 0,008 do 0,01 mg na kg tjelesne mase, tj. 0,2 do 0,3 mg na m2 tjelesne površine na dan.

Za druge indikacije preporučuje se 0,02 do 0,1 mg na kg tjelesne mase odnosno 0,8 do 5 mg na m2 tjelesne površine svakih 12 do 24 sata.

Tačno doziranje i trajanje liječenja odrediće ljekar.

O učestalosti davanja injekcija odlučiće ljekar. Ukoliko iz bilo kojeg razloga niste primili planiranu injekciju, o tome što prije obavijestite ljekara.

Samovoljni prekid liječenja može biti vrlo opasan. Prekinete li liječenje prerano, bolest se može pogoršati.

Ako ste uzeli više lijeka Dexamethasona Krka nego što je trebalo

Pri predoziranju, obično tek nakon višenedjeljne primjene, mogu se pojaviti navedena neželjena dejstva (vidjeti dio Neželjena dejstva), naročito Cushingov sindrom.

Za jačinu doza i trajanje liječenja brine se ljekar. Dođe li do znakova predoziranja ili ako sumnjate da primate veću dozu lijeka nego što biste smjeli, posavjetujte se sa ljekarom o tome.

Ako ste zaboravili da uzmete lijek Dexamethason Krka

Nemojte uzeti dvostruku dozu kako biste nadoknadili zaboravljenu dozu.

U slučaju bilo kakvih nejasnoća ili pitanja u vezi sa primjenom ovog lijeka, obratite se svom ljekaru ili farmaceutu.

Kao i svi drugi ljekovi, lijek Dexamethason Krka može uzrokovati neželjena dejstva.

Odmah posjetite ljekara ako primijetite simptome teških alergijskih reakcija (reakcije preosjetljivosti): osip na koži, koprivnjača, oticanje tkiva, grč disajnih puteva i otežano disanje.

Ovo se događa vrlo rijetko, ali će Vam možda trebati hitna medicinska pomoć.

Do neželjenih dejstava dolazi većinom pri dugotrajnom liječenju velikim dozama deksametazona.

Dogodi li Vam se nešto od sljedećeg, smjesta pozovite ljekara:

• iznenadno povišenje krvnog pritiska, jaka glavobolja, povraćanje,
• promjene u srčanom ritmu,
• krvarenja iz probavnih organa (povraćanje krvi, crna stolica),
• bolovi u trbuhu,
• žutilo kože,
• iznenadni jaki bolovi u ekstremitetima ili u leđima,
• iznenadno pojavljivanje otoka,
• teške psihičke smetnje ili promjene ličnosti,
• iznenadne infekcije.

To su ozbiljna neželjena dejstva, zato Vam je potrebna hitna medicinska pomoć.

Opazite li bilo što od sljedećeg, obavijestite svog ljekara:

• nesanicu,
• vrtoglavicu,
• grčeve,
• štucanje,
• mišićnu slabost,
• otoke,
• tačkasta krvarenja u koži ili veća potkožna krvarenja,
• pretjeranu dlakavost,
• poremećaje menstrualnog ciklusa,
• usporen rast djeteta.

Deksametazon obično uzrokuje usporeno zarastanje rana, stanjivanje i manju elastičnost kože, pruge u koži (strije), crvenilo lica i obilnije znojenje. Dužom primjenom se javljaju steroidne akne.

Među rjeđa neželjena dejstva ubrajaju se reakcije preosjetljivosti, nastanak ugrušaka u krvnim sudovima, impotencija, mučnina i slabost.

Nakon dužeg liječenja deksametazon može uzrokovati zelenu mrenu, sivu mrenu, izbuljenost očiju (egzoftalmus) ili pak povećati krvni ili očni pritisak.

Neželjena dejstva zbog naglog prekida liječenja deksametazonom mogu biti povišena tjelesna temperatura, iscjedak iz nosa, crvenilo očnih kapaka, glavobolja, vrtoglavica, pospanost ili razdražljivost, bolovi u mišićima ili zglobovima, povraćanje, mršavljenje, slabost i grčevi.

Prijavljivanje sumnji na neželjena dejstva

Ako Vam se javi bilo koje neželjeno dejstvo recite to svom ljekaru, farmaceutu ili medicinskoj sestri. Ovo uključuje i bilo koja neželjena dejstva koja nijesu navedena u ovom uputstvu. Neželjena dejstva možete prijavljivati direktno kod zdravstvenih radnika, čime ćete pomoći u dobijanju više informacija o bezbjednosti ovog lijeka.

Rok upotrebe

5 godina.

Čuvanje

Čuvati izvan pogleda i domašaja djece.

Čuvati na temperaturi ispod 25C.

Lijek Dexamethason Krka se ne smije upotrijebiti nakon isteka roka upotrebe navedenog na pakovanju. Rok upotrebe odnosi se na zadnji dan navedenog mjeseca.

Ljekovi se ne smiju uklanjati putem otpadnih voda ili kućnog otpada. Pitajte svog ljekara kako ukloniti ljekove koje Vam više ne trebaju. Ove mjere pomoći će u zaštiti okoline.

Što sadrži lijek Dexamethason Krka

• Aktivna supstanca je deksametazonfosfat. 1 ml rastvora za injekciju (1 ampula) sadrži 4 mg deksametazon fosfata u obliku deksametazon natrijum fosfata.
• Pomoćne supstance su: glicerol; dinatrijum edetat; natrijum hidrogenfosfat dihidrat i voda za injekcije.

Kako izgleda lijek Dexamethason Krka i sadržaj pakovanja

Rastvor za injekcije je bezbojni do svijetlo žuti, bistri rastvor.

Dexamethason Krka je dostupan u blister pakovanju po 25 ampula sa po 1 ml rastvora za injekciju, u kutiji.

Nosilac dozvole i proizvođač

Nosilac dozvole

D.S.D. „KRKA, d.d., Novo mesto“ - predstavništvo Podgorica

Svetlane Kane Radević br. 3, 81000 Podgorica, Crna Gora

Proizvođač

KRKA, d. d., Novo mesto, Šmarješka cesta 6, 8501 Novo mesto, Slovenija

Ovo uputstvo je posljednji put odobreno

Februar, 2017.

Režim izdavanja lijeka

Ograničen recept

Broj i datum dozvole

Dexamethason Krka, rastvor za injekciju, 4 mg/ml, ampula, 25x1 ml: 2030/17/86 – 4858 od 28.02.2017.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sljedeće informacije namijenjene su isključivo zdravstvenim radnicima:

Rastvor za injekciju se može davati intravenski (kao injekcija ili kao infuzija sa glukozom ili fiziološkim rastvorom), intramuskularno i lokalno (intraartikularno, u kožne lezije, infiltracijom mekih tkiva).

Inkompatibilnosti

Do stvaranja precipitata dolazi miješanjem deksametazona i hlorpromazina, difenhidramina, doksaprama, doksorubicina, daunorubicina, idarubicina, hidromorfana, ondansetrona, prohlorperazina, galijevog nitrata i vankomicina.

Približno 16% deksametazona razgrađuje se u 2,5%-tnom rastvoru glukoze i 0,9%-tnom rastvoru NaCl s amikacinom.

Neke je ljekove, npr. lorazepam, potrebno miješati sa deksametazonom u staklenim bočicama, a ne u plastičnim vrećicama (koncentracija lorazepama snizila se ispod 90% u 3–4 sata ukoliko je rastvor bio pakovan u polivinilhloridnim vrećicama na sobnoj temperaturi).

Neki ljekovi, npr. metaraminol, u 24 sata razviju tzv."inkompatibilnost koja sporo nastaje" ako se pomiješaju sa deksametazonom.

Deksametazon i glikopirolat: konačna pH vrijednost rastvora je 6,4, što je izvan područja stabilnosti.