CO-DIOVAN® 160 mg + 25 mg film tableta

Liječenje esencijalne hipertenzije kod odraslih

Co-Diovan, fiksna kombinacija, je indikovan za liječenje pacijenata čiji krvni pritisak nije adekvatno kontrolisan monoterapijom valsartanom ili hidrohlorotiazidom.

Doziranje

Preporučena doza lijeka Co-Diovan je jedna film tableta jednom dnevno. Preporučuje se pojedinačno titriranje doze svake aktivne supstance. U svakom slučaju, potrebno je sprovoditi titriranje pojedinačnih komponenti do sljedeće doze kako bi se smanjio rizik od hipotenzije i drugih neželjenih događaja.

Kada je klinički opravdano, kod pacijenata čiji krvni pritisak nije odgovarajuće kontrolisan monoterapijom valsartanom ili hidrohlorotiazidom može se razmotriti direktni prelaz sa monoterapije na fiksnu kombinaciju pod uslovom da je sprovedeno preporučeno titriranje doze pojedinačnih komponenti.

Nakon uvođenja terapije potrebno je procijeniti klinički odgovor na Co-Diovan, i ukoliko krvni pritisak ostane nekontrolisan, doza se može povećati povećanjem bilo koje komponente do najviše doze od 320 mg/25 mg lijeka Co-Diovan.

Antihipertenzivno dejstvo se značajno ostvaruje u periodu od 2 nedjelje.

Kod većine pacijenata, maksimalni efekti su zabilježeni u roku od 4 nedjelje.

Međutim, kod nekih pacijenata može biti potrebno 4-8 nedjelja liječenja. Ovo je potrebno uzeti u obzir tokom titracije doze.

Način primjene

Co-Diovan se može uzimati sa hranom ili bez nje, a treba ga uzeti sa vodom.

Posebne populacije

Oštećenje bubrega

Nije potrebno prilagođavanje doze kod pacijenata sa blagim do umjerenim oštećenjem bubrega (klirens kreatinina ≥30 ml/min). Obzirom da sadrži hidrohlorotiazid, primjena lijeka Co-Diovan kontraindikovana je kod pacijenata sa teškim oštećenjem bubrega (klirens kreatinina ≤ 30 ml/min) i anurijom (vidjeti odjeljke 4.3, 4.4 i 5.2). Istovremena upotreba valsartana i aliskirena je kontraindikovana kod pacijenata sa oštećenjem bubrega (klirens kreatinina ≥30 ml/min). (vidjeti odjeljak 4.3)

Diabetes mellitus

Istovremena upotreba valsartana i aliskirena je kontraindikovana kod pacijenata sa diabetes mellitusom (vidjeti odjeljak 4.3)

Oštećenje jetre

Kod pacijenata sa blagim do umjerenim oštećenjem jetre, bez holestaze, doza valsartana ne treba biti veća od 80 mg (vidjeti odjeljak 4.4). Nije potrebno prilagođavanje doze hidrohlorotiazida kod pacijenata sa blagim do umjerenim oštećenjem jetre. Iz razloga što sadrži valsartan, Co-Diovan je kontraindikovan kod pacijenata sa teškim oštećenjem jetre ili sa bilijarnom cirozom i holestazom (vidjeti odjeljke 4.3, 4.4 i 5.2)

Starije osobe

Kod starijih pacijenata nije potrebno prilagođavanje doze.

Pedijatrijski pacijenti

Primjena lijeka Co-Diovan se ne preporučuje kod dece ispod 18 godina, jer nema dovoljno podataka o bezbjednosti i efikasnosti primjene lijeka kod ove populacije.

• Preosetljivost na valsartan, hidrohlorotiazid, druge sulfonamide ili bilo koju od pomoćnih materija.
• Drugi i treći trimestar trudnoće (vidjeti odjeljak 4.4 i 4.6.).
• Teško oštećenje jetre, bilijarna ciroza i holestaza.
• Teško oštećenje bubrega (klirens kreatinina < 30 ml/min), anurija.
• Refraktorna hipokalijemija, hiponatrijemija, hiperkalcijemija i simptomatska hiperurikemija.
• Istovremena upotreba antagonista angiotenziskih receptora – uključujući valsartan – ili inhibitora angiotenzin-konvertujućeg enzima sa aliskirenom kod pacijenata sa diajbetes melitusom ili oštećenjem bubrega (klirens kreatinina < 60 ml/min/1,73m2). (vidjeti odjeljke 4.4 i 4.5).

Promjene serumskih elektrolita

Valsartan

Ne preporučuje se istovremena primjena suplemenata kalijuma, diuretika koji štede kalijum, zamjena za so koje sadrže kalijum, ili drugih ljekova koji mogu da povećaju koncentraciju kalijuma u krvi (heparin, itd.). Preporučuje se adekvatno kontrolisanje serumskog kalijuma.

Hidrohlorotiazid

Tokom liječenja tiazidnim diureticima, uključujući hidrohlorotiazid, zabilježena je hipokalijemija. Preporučuje se česta kontrola kalijuma u serumu.

Liječenje tiazidnim diureticima, uključujući i hidrohlorotiazid, povezano je sa hiponatrijemijom i hipohloremijskom alkalozom.Tiazidi, uključujući i hidrohlorotiazid, povećavaju urinarnu ekskreciju magnezijuma, što može da izazove hipomagnezijemiju. Tiazidni diuretici smanjuju izlučivanje kalcijuma. To može dovesti do hiperkalcijemije.

Kao i kod bilo kog pacijenta koji je na terapiji diureticima, potrebno je periodično određivati elektrolite u serumu u odgovarajućim intervalima.

Pacijenti sa smanjenim vrijednostima natrijuma i/ili volumena

Kod pacijenata koji primaju tiazidne diuretike, uključujući hidrohlorotiazid, potrebno je pratiti kliničke znakove neravnoteže tečnosti ili elektrolita.

Kod pacijenata sa teškim nedostatkom natrijuma i/ili smanjenim volumenom tečnosti, poput onih koji primaju visoke doze diuretika, u rijetkim slučajevima može nastati simptomatska hipotenzija poslije započinjanja terapije lijekom Co-Diovan. Nedostatak natrijuma i/ili volumena tečnosti treba korigovati prije nego što se počne liječenje lijekom Co-Diovan.

Pacijenti sa teškom hroničnom srčanom insuficijencijom ili drugim stanjima koja stimulišu renin-angiotenzin-aldosteron sistem

Kod pacijenata kod kojih bubrežna funkcija može zavisiti od aktivnosti renin-angiotenzin-aldosteron sistema (kao što su pacijenti sa teškom kongestivnom srčanom insuficijencijom), terapija inhibitorima angiotenzin-konvertujućeg enzima može dovesti do oligurije i/ili progresivne azotemije i u rijetkim slučajevima akutne bubrežne insuficijencije i/ili smrti. Procjena pacijenata sa srčanom insuficijencijom ili pacijenata koji su imali infarkt miokarda treba uvijek da uključi i procjenu funkcije bubrega. Upotreba valsartana sa hidrohlorotiazidom kod pacijenata sa teškom hroničnom srčanom insuficijencijom nije ustanovljena.

Stoga, ne može biti isključeno da zbog inhibicije renin-angiotenzin-aldosteron sistema primjena lijeka Co-Diovan takođe može dovesti do slabljenja bubrežne funkcije. Lijek Co-Diovan ne treba koristiti kod ovih pacijenta.

Stenoza bubrežne arterije

Co-Diovan ne treba koristiti za liječenje hipertenzije kod pacijenata sa unilateralnom ili bilateralnom stenozom bubrežne arterije ili stenozom arterije kod postojanja samo jednog bubrega, s obzirom da vrijednosti uree u krvi i kreatinina u serumu mogu porasti kod takvih pacijenata.

Primarni hiperaldosteronizam

Pacijenti sa primarnim hiperaldosteronizmom ne treba da se liječe lijekom Co-Diovan, jer njihov renin-angiotenzin sistem nije aktiviran.

Stenoza aortnog i mitralnog zaliska, opstruktivna hipertrofična kardiomiopatija

Kao i sa svim ostalim vazodilatatorima, potreban je poseban oprez kod pacijenata koji boluju od aortne ili mitralne stenoze, ili od opstruktivne hipertrofične kardiomiopatije.

Oštećenje bubrega

Nije neophodno prilagođavanje doze kod pacijenata sa bubrežnim poremećajem sa klirensom kreatinina ≥ 30 ml/min (vidjeti odjeljak 4.2). Kada se Co-Diovan koristi kod pacijenata sa oštećenjem bubrega preporučuje se periodično praćenje koncentracije kalijuma, kreatinina i mokraćne kiseline u serumu.

Istovremena upotreba antagonista receptora angiotenzina – uključujući valsartan – ili inhibitora angiotenzin-konvertujućeg enzima sa aliskirenom kod pacijenata sa oštećenjem bubrega (klirens kreatinina < 60 ml/min/1,73m2). (vidjeti odjeljke 4.3 i 4.5).

Transplantacija bubrega

Trenutno nema iskustava o bezbjednosti primjene valsartana kod pacijenata kod kojih je nedavno obavljena transplantacija bubrega.

Oštećenje jetre

Kod pacijenata sa blagim do umjerenim oštećenjem jetre bez holestaze Co-Diovan treba primjenjivati oprezno (vidjeti odjeljke 4.2 i 5.2.). Tiazide treba oprezno primjenjivati kod pacijenata sa oštećenom funkcijom jetre ili progresivnom bolešću jetre, jer manje promene u ravnoteži vode i elektrolita mogu dovesti do hepatične kome.

Angioedem u anamnezi

Kod pacijenata liječenih valsartanom prijavljen je angioedem, uključujući oticanje larinksa i glotisa, koji uzrokuje opstrukciju disajnih puteva i /ili oticanje lica, usana, ždrela, i /ili jezika; neki od ovih pacijenata su prethodno imali angioedem primjenom drugih ljekova, uključujući ACE inhibitore. Primjenu lijeka Co-Diovan treba odmah prekinuti kod pacijenata kod kojih se razvije angioedem, i lijek Co-Diovan se ne smije ponovo uzimati (vidjeti odjeljak 4.8).

Sistemski lupus eritematozus

Za tiazidne diuretike, uključujući hidrohlorotiazid, opisano je da pogoršavaju ili aktiviraju sistemski lupus eritematozus.

Drugi metabolički poremećaji

Tiazidni diuretici, uključujući hidrohlorotiazid, mogu da izmijene toleranciju na glukozu i povećaju koncentraciju holesterola, triglicerida i mokraćne kiseline u serumu. Kod pacijenata sa dijabetes melitusom može biti potrebno prilagođavanje doze insulina ili oralnih hipoglikemijskih ljekova.

Tiazidi mogu smanjiti izlučivanje kalcijuma mokraćom i prouzrokovati povremena i blaga povećanja kalcijuma u serumu iako nisu prisutni poznati poremećaji metabolizma kalcijuma. Značajna hiperkalcijemija može biti dokaz postojećeg hiperparatireoidizma. Primjenu tiazida treba prekinuti prije izvođenja testova za ispitivanje funkcije paratireoidne žlezde.

Fotosenzitivnost

Zabilježeni su slučajevi fotosenzitivnih reakcija sa tiazidnim diureticima (vidjeti odjeljak 4.8). Ako se tokom liječenja jave fotosenzitivne reakcije, preporučuje se prekidanje terapije. Ako se ponovna primjena diuretika smatra neophodnom, potrebno je zaštiti izložena područja od sunca ili veštačkog UVA zračenja.

Trudnoća

Primjena antagonista angiotenzin II receptora (AIIRA-engl. Angiotensin II receptor antagonists) ne smije se započeti tokom trudnoće. Ukoliko se nastavak terapije AIIRA smatra neophodnim, pacijentkinje koje planiraju trudnoću treba prebaciti na alternativnu antihipertenzivnu terapiju koja ima utvrđen bezbjednosni profil za primjenu u trudnoći. Kada se trudnoća utvrdi, liječenje AIIRA treba odmah prekinuti i, ako je adekvatno, započeti alternativnu terapiju (vidjeti odjeljke 4.3 i 4.6).

Opšte

Potreban je oprez kod pacijenata koji su već bili preosjetljivi na druge antagoniste angiotenzin II receptora.

Reakcije preosjetljivosti na hidrohlorotiazid su vjerovatnije kod pacijenata sa alergijom i astmom.

Akutni glaukom zatvorenog ugla

Primjena hidrohlorotiazida, koji spada u sulfonamide, je povezana sa idiosinkratskom reakcijom koja dovodi do akutne prolazne miopije i akutnog glaukoma zatvorenog ugla. Simptomi uključuju akutno nastalo smanjenje oštrine vida ili bol u očima i obično nastaju nekoliko sati do jedne nedjelje nakon uvođenja lijeka. Neliječen akutni glaukom zatvorenog ugla može dovesti do trajnog gubitka vida.

Primarno liječenje je prekid terapije hidrohlorotiazidom, što je prije moguće. Ukoliko intraokularni pritisak ostane nekontrolisan, trebalo bi razmotriti hitno medicinsko ili hirurško liječenje. Faktori rizika za pojavu akutnog glaukoma zatvorenog ugla mogu biti alergija na sulfonamide ili penicilin u anamnezi.

Dvostruka blokada renin-angiotenzin-aldosteron sistema (RAAS)

Hipotenzija, sinkopa, srčani udar, hiperkalijemija i promjene bubrežne funkcije (uključujući akutnu renalnu insuficijenciju) su prijavljeni kod osjetljivih pojedinaca, posebno ukoliko su se kombinovali sa ljekovima koji utiču na ovaj sistem. Dvostruka blokada renin-angiotenzin-aldosteron sistema kombinovanjem aliskirena sa inhibitorima angiotenzin konvertujućeg enzima ili antagonistima angiotenzin II receptora se ne preporučuje.

Upotreba aliskirena u kombinaciji sa lijekom Co-Diovan je kontraindikovana kod pacijenata sa dijabetes melitusom ili oštećenjem bubrega (klirens kreatinina < 60 ml/min/1,73m2). (vidjeti odjeljak 4.3).

Interakcije povezane i sa valsartanom i sa hidrohlorotiazidom

Ne preporučuje se istovremena primjena

Litijum

Opisivana su reverzibilna povećanja serumskih koncentracija i toksičnosti litijuma za vrijeme istovremene primjene sa ACE inhibitorima i tiazidima, uključujući hidrohlorotiazid. Zbog nedostatka iskustava sa istovremenom primjenom valsartana i litijuma ova kombinacija se ne preporučuje. Ako je kombinacija neophodna preporučuje se pažljivo kontrolisanje serumskih koncentracija litijuma.

Istovremena primjena koja zahtijeva oprez

Ostali antihipertenzivi

Co-Diovan može pojačati dejstvo drugih antihipertenzivnih ljekova ( npr. gvanetidin, metildopa, vazodilatatori. ACE inhibitori, blokatori angiotenzin II receptora, beta blokatori, blokatori kalcijumovih kanala, direktni inhibitori renina).

Presorni amini (npr. noradrenalin, adrenalin)

Moguć je smanjeni odgovor na presorne amine. Klinički značaj ovog efekta nije izvjestan i nije dovoljan da se isključi njihova primjena.

Nesteroidni anti-inflamatorni ljekovi (NSAIL), uključujući selektivne COX-2 inhibitore, acetilsalicilnu kiselinu (>3g/dan) i neselektivne NSAIL-e

NSAIL-i mogu smanjiti antihipertenzivno djelovanje i antagonista angiotenzina II i hidrohlorotiazida kada se istovremeno primjenjuju. Osim toga, istovremena primjena lijeka Co- Diovan i NSAIL-a može povećati rizik od pogoršanja bubrežne funkcije i dovesti do porasta kalijuma u serumu. Stoga se preporučuje praćenje bubrežne funkcije na početku liječenja, kao i odgovarajuća hidratacija pacijenta.

Interakcije povezane sa valsartanom

Dvostruka blokada renin-angiotenzin-sistema sa antagonistima receptora angiotenzina, ACE inhibitorima, ili aliskirenom

Potreban je oprez prilikom istovremene upotrebe antagonista receptora angiotenzina, uključujući i valsartan, sa drugim blokatorima renin-angiotenzin-aldosteron sistema (RAAS) kao što su ACE inhibitori ili aliskiren (vidjeti odjeljak 4.4)

Istovremena upotreba antagonista receptora angiotenzina – uključujući valsartan – ili inhibitora angiotenzin-konvertujućeg enzima sa aliskirenom kod pacijenata sa dijabetes melitusom ili oštećenjem bubrega (klirens kreatinina < 60 ml/min/1,73m2). (vidjeti odjeljak 4.3)

Ne preporučuje se istovremena primjena

Diuretici koji štede kalijum, suplementi kalijuma, zamena za so koje sadrže kalijum i ostale supstance koje mogu povećati nivo kalijuma.

Ako se u kombinaciji s valsartanom propisuje lijek koji utiče na nivo kalijuma, savjetuje se praćenje koncentracije kalijuma u plazmi.

Transporteri

In vitro podaci ukazuju da je valsartan supstrat hepatičkih transportera preuzimanja OATP1B1/OATP1B3 i jetrinog efluksnog MRP2 transportera. Klinički značaj ovih podataka je nepoznat. Komedikacija sa inhibitorima transportera preuzimanja (npr. rifampin, ciklosporin) ili efluksnog transportera (npr. ritonavir) može povećati sistemsku izloženost valsartanu. Primjeniti odgovarajuće mjere pri otpočinjanju ili prekidanju istovremene primjene sa tim ljekovima.

Bez interakcije

Kod ispitivanja interakcija s valsartanom, nisu uočene klinički značajne interakcije valsartana sa sljedećim ljekovima: cimetidin, varfarin, furosemid, digoksin, atenolol, indometacin, hidrohlorotiazid, amlodipin, glibenklamid. Digoksin i indometacin mogu ući u interakciju sa hidrohlorotiazidnom komponentom lijeka Co- Diovan (vidjeti interakcije povezane sa hidrohlorotiazidom).

Interakcije povezane sa hidrohlorotiazidom

Istovremena primjena koja zahteva oprez

Ljekovi koji utiču na koncentraciju kalijuma u serumu

Hipokalijemijski efekat hidrohlorotiazida se može povećati istovremenom primjenom sa diureticima koji ne štede kalijum, kortikosteroidima, laksativima, ACTH, amfotericinom, karbenoksolonom, penicilinom G, salicilnom kiselinom i derivatima.

Ukoliko se ovi ljekovi propisuju sa kombinacijom hidrohlorotiazid-valsartan, preporučuje se praćenje nivoa kalijuma u plazmi (vidjeti odjeljak 4.4).

Ljekovi koji mogu izazvati „torsade de pointes“

Zbog rizika od hipokalijemije, hidrohlorotiazid treba oprezno primjenjivati sa ljekovima koji mogu izazvati „torsade de pointes“, naročito antiaritmicima klase Ia i klase III i nekim antipsihoticima.

Ljekovi koji utiču na koncentraciju natrijuma u serumu

Hiponatrijemijski efekat diuretika može biti povećan istovremenom primjenom sa ljekovima kao što su antidepresivi, antipsihotici, antiepileptici, itd. Savjetuje se oprez pri dugotrajnoj primjeni ovih ljekova.

Glikozidi digitalisa

Hipokalijemija ili hipomagnezijemija nastale usljed primjene tiazida se mogu pojaviti kao neželjena dejstva koja podstiču nastajanje srčanih aritmija izazvanih digitalisom (vidjeti odjeljak 4.4).

Kalcijumove soli i vitamin D

Primjena tiazidnih diuretika, uključujući hidrohlorotiazid, sa vitaminom D ili solima kalcijuma može da potencira povećanje serumskog kalcijuma. Istovremena primjena tiazidnih diuretika sa solima kalcijuma može izazvati hiperkalcijemiju kod pacijenata predisponiranih za hiperkalcijemiju (npr. hiperparatireoidizam, maligniteti ili vitaminom-D posredovana stanja) povećanjem tubularne reapsorpcije kalcijuma.

Antidijabetici (oralni ljekovi i insulin)

Liječenje tiazidom može uticati na toleranciju glukoze. Može biti potrebno prilagođavanje doze antidijabetika.

Metformin treba oprezno primjenjivati zbog rizika od laktatne acidoze izazvane mogućom funkcionalnom insuficijencijom bubrega povezanom sa hidrohlorotiazidom.

Beta blokatori i diazoksid

Istovremena primjena tiazidnih diuretika, uključujući hidrohlorotiazid, sa beta-blokatorima može povećati rizik od hiperglikemije. Tiazidni diuretici, uključujući hidrohlorotiazid, mogu pojačati hiperglikemijsko dejstvo diazoksida.

Ljekovi koji se koriste za liječenje gihta (probenecid, sulfinpirazon i alopurinol)

Može biti potrebno prilagođavanje doze urikozurika obzirom da hidrohlorotiazid može povećati koncentraciju mokraćne kiseline u serumu. Može biti potrebno povećanje doze probenecida ili sulfinpirazona.

Istovremena primjena sa tiazidnim diureticima, uključujući i hidrohlorotiazid, može povećati učestalost reakcija preosjetljivosti na alopurinol.

Antiholinergici i drugi ljekovi koji utiču na gastrointestinalni motilitet

Bioraspoloživost tiazidnih diuretika može se povećati antiholinergicima (npr. atropin, biperiden), vjerovatno zbog smanjenja gastrointestinalnog motiliteta i brzine pražnjenja želuca. Nasuprot tome, očekuje se da prokinetski ljekovi kao što je cisaprid mogu smanjiti bioraspoloživost tiazidnih diuretika.

Amantadin

Tiazidi, uključujući i hidrohlorotiazid, mogu povećati rizik od neželjenih dejstava izazvanih amantadinom.

Jonoizmenjivačke smole

Resorpcija tiazidnih diuretika, uključujući i hidrohlorotiazid, je umanjena u prisustvu holestiramina ili holestipola. Ovo može dovesti do smanjenog terapijskog efekta tiazidnih diuretika. Međutim, promjena u doziranju hidrohlorotiazida i smola tako da se hidrohlorotiazid uzima najmanje 4 sata prije ili 4-6 sati nakon smola potencijalno bi umanjila interakciju.

Citotoksične supstance

Tiazidi, uključujući i hidrohlorotiazid, mogu smanjiti izlučivanje citotoksičnih ljekova (npr. ciklofosfamid, metotreksat) putem bubrega i pojačati njihove mijelosupresivne efekte.

Nedepolarizujući mišićni relaksansi (npr. tubokurarin)

Tiazidi, uključujući i hidrohlorotiazid, pojačavaju dejstvo mišićnih relaksanasa kao što su derivati kurare.

Ciklosporin

Istovremeno liječenje ciklosporinom može povećati rizik od hiperurikemije i komplikacija gihta.

Alkohol,barbiturati i narkotici:

Istovremena primjena tiazidnih diuretika sa supstancama koje takođe dovode do smanjenja krvnog pritiska (npr. Ljekovi koji smanjuju simpatičku aktivnost centralnog nervnog sistema ili imaju direktno vazodilatatorno dejstvo) mogu da potenciraju nastanak ortostatske hipotenzije.

Metildopa

Postoje izolovani slučajevi pojave hemolitičke anemije pri istovremenoj primjeni hidrohlorotiazida i metildope.

Kontrastna sredstva sa jodom

U slučaju dehidratacije izazvane diuretikom postoji povećan rizik od akutne bubrežne insuficijencije, posebno kod primjene visokih doza preparata sa jodom. Pacijente je potrebno rehidrirati prije primjene lijeka.

Trudnoća

Valsartan

Nema ubjedljivog epidemiološkog dokaza rizika teratogenosti nakon izlaganja ACE-inhibitorima tokom prvog trimestra; međutim, mali porast rizika se ne može isključiti. S obzirom da nema podataka iz kontrolisanih epidemioloških studija o riziku kod primjene AIIRA, sličan rizik može postojati i za ovu grupu ljekova. Ukoliko se nastavak terapije AIIRA smatra neophodnim, pacijentkinje koje planiraju trudnoću treba prebaciti na alternativnu antihipertenzivnu terapiju koja ima utvrđen bezbjednosni profil za primjenu u trudnoći. Kada se trudnoća utvrdi, liječenje AIIRA treba odmah prekinuti i, ako je prikladno, započeti alternativnu terapiju.

Poznato je da izloženost terapiji AIIRA tokom drugog i trećeg trimestra trudnoće kod ljudi izaziva fetotoksičnost (smanjenu funkciju bubrega, oligohidramnione, retardaciju okoštavanja lobanje) i neonatalnu toksičnost (bubrežnu insuficijenciju, hipotenziju, hiperkalijemiju) (vidjeti odjeljak 5.3).

Ako je od drugog trimestra trudnoće nadalje, došlo do izloženosti AIIRA, savjetuje se ultrazvučni pregled funkcije bubrega i lobanje.

Djecu čije su majke uzimale AIIRA treba pažljivo pratiti zbog mogućnosti pojave hipotenzije (vidjeti takođe odjeljke 4.3 i 4.4).

Hidrohlorotiazid

Postoji ograničeno iskustvo sa hidrohlorotiazidom tokom trudnoće, posebno tokom prvog trimestra. Ispitivanja na životinjama nisu dovoljna. Hidrohlorotiazid prolazi placentu. Na osnovu farmakološkog mehanizma djelovanja hidrohlorotiazida njegova primjena tokom drugog i trećeg trimestra može ugroziti feto-placentnu perfuziju i može izazvati fetalne i neonatalne efekte poput žutice, poremećaja ravnoteže elektrolita i trombocitopenije.

Dojenje

Nisu dostupne informacije o primjeni valsartana tokom dojenja. Hidrohlorotiazid se izlučuje u majčino mlijeko. Zato se primjena lijeka Co- Diovan tokom dojenja ne preporučuje. Tokom dojenja se savjetuje alternativno liječenje ljekovima sa bolje utvrđenim bezbjednosnim profilom tokom dojenja, posebno kod dojenja novorođenčeta ili nedonoščeta.

Nisu sprovedena ispitivanja uticaja lijeka Co- Diovan na sposobnost upravljanja motornim vozilima i rukovanja mašinama. Pri upravljanju vozilima ili rukovanju mašinama treba imati na umu da se povremeno mogu javiti vrtoglavica ili umor.

Neželjene reakcije koje su prijavljene u kliničkim studijama i laboratorijskim ispitivanjima češće su se javljale kod valsartana u kombinaciji sa hidrohlorotiazidom nego kod placeba, a individualna postmarketinška iskustva su navedena u tabeli ispod, razvrstana na osnovu klasifikacije organskih sistema. Neželjene reakcije za koje se zna da se javljaju kada se svaka komponenta lijeka primjenjuje pojedinačno, a nisu zabilježene tokom kliničkih studija, mogu se pojaviti tokom terapije valsartanom/hidrohlorotiazidom.

Neželjene reakcije su klasifikovane prema učestalosti, najučestalije su prvo navedene, na sljedeći način:

veoma često (≥1/10); često (≥1/100 do <1/10); povremeno (≥1/1000 do <1/100); rijetko (≥1/10 000 do <1/1000); veoma rijetko (<1/10 000), nepoznato (ne mogu biti procijenjene iz raspoloživih podataka).

U svakoj grupi učestalosti, neželjene reakcije su rangirane prema opadajućoj ozbiljnosti.

Simptomi

Predoziranje valsartanom može da rezultuje izrazitom hipotenzijom, koja može dovesti do snižavanja nivoa svijesti, cirkulatornog kolapsa i/ili šoka. Dodatno, sljedeći znaci i simptomi se mogu javiti zbog predoziranja hidrohlorotiazidnom komponentom: mučnina, pospanost, hipovolemija i poremećaji elektrolita povezani sa srčanim artimijama i grčevima mišića.

Liječenje

Terapijske mjere zavise od vremena unošenja i tipa i ozbiljnosti simptoma, pri čemu je stabilizacija uslova cirkulacije od primarnog značaja.

Ako se pojavi hipotenzija, pacijent treba sa se postavi u ležeći položaj uz brzo davanje soli i tečnosti.

Valsartan se ne može eliminisati putem hemodijalize zbog svog snažnog vezivanja u plazmi, dok se klirens hidrohlorotiazida može postići dijalizom.

Farmakoterapijska grupa:

antagonisti receptora angiotenzina II i diuretici, valsartan i diuretici

ATC kod:

C09DA03

Valsartan/hidrohlorotiazid

U dvostruko slijepoj, randomizovanoj, aktivno kontrolisanoj kliničkoj studiji sprovedenoj sa pacijentima koji nisu odgovarajuće kontrolisani sa 12,5 mg hidrohlorotiazida, uočena su značajno veća sniženja srednje vrijednosti sistolnog/dijastolnog krvnog pritiska sa kombinacijom 80/12,5 mg valsartana/hidrohlorotiazida (14,9/11.3 mmHg) u poređenju sa 12,5 mg hidrohlorotiazida (5,2/2,9 mmHg) i 25 mg hidrohlorotiazida (6,8/5,7 mmHg). Osim toga značajno veći procenat pacijenata je odgovorio (dijastolni krvni pritisak <90 mmHg ili sniženje za ≥10 mmHg) sa 80/12,5 mg valsartana/hidrohlorotiazida (60 %) u poređenju sa 12,5 mg hidrohlorotiazida (25%) i 25 mg hidrohlorotiazida (27%).

U dvostruko slijepoj, randomizovanoj, aktivno kontrolisanoj kliničkoj studiji sprovedenoj sa pacijentima koji nisu odgovarajuće kontrolisani sa 80 mg valsartana, uočena su značajno veća sniženja srednje vrijednosti sistolnog/dijastolnog krvnog pritiska sa kombinacijom 80/12,5 mg valsartana/hidrohlorotiazida (9,8/8,2 mmHg) u poređenju sa 80 mg valsartana (3,9/5,1 mmHg) i 160 mg valsartana (6,5/6,2 mmHg). Osim toga, značajno veći procenat pacijenata je odgovorio (dijastolni krvni pritisak <90 mmHg ili sniženje ≥10 mmHg) sa 80/12,5 mg valsartana/hidrohlorotiazida (51%) u poređenju sa 80 mg valsartana (36%) i 160 mg valsartana (37%).

U dvostruko slijepoj, randomizovanoj, placebo kontrolisanoj, faktorijalno dizajniranoj kliničkoj studiji kojom su poređene različite kombinacije doza valsartana/hidrohlorotiazida, u odnosu na pojedinačne komponente, uočena su značajno veća sniženja srednje vrijednosti sistolnog/dijastolnog krvnog pritiska sa kombinacijom 80/12,5 mg valsartana/hidrohlorotiazida (16,5/11,8 mmHg) u poređenju sa placebom (1.9/4,1 mmHg) i sa 12,5 mg hidrohlorotiazida (7,3/7,2 mmHg) i 80 mg valsartana (8,8/8,6 mmHg). Osim toga, značajno veći procenat pacijenata je ogovorio (dijastolni krvni pritisak <90 mmHg ili sniženje ≥10 mmHg) sa 80/12,5 mg valsartana/hidrohlorotiazida (64%) u poređenju sa placebom (29%) i hidrohlorotiazidom (41%).

U kontrolisanim kliničkim studijama sa valsartanom i hidrohlorotiazidom javljala su se sniženja serumskog kalijuma zavisno od doze. Sniženje serumskog kalijuma se javljalo češće kod pacijenata kojima je davano 25mg hidrohlorotiazida, nego kod onih kojima je davano 12,5 mg hidrohlorotiazida. U kontrolisanim kliničkim studijama sa kombinacijom valsartan/hidrihlortiazid, dejstvo hidrohlorotiazida na smanjenje nivoa serumskog kalijuma je umanjeno valsartanom koji djeluje tako što štedi kalijum.

Korisna dejstva valsartana u kombinaciji sa hidrohlorotiazidom na kardiovaskularni mortalitet i morbiditet su trenutno nepoznata.

Epidemiološka ispitivanja su pokazala da dugotrajno liječenje hidrohlorotiazidom smanjuje rizik od kardiovaskularnog mortaliteta i morbiditeta.

Valsartan

Valsartan je oralno aktivni i specifični antagonist receptora za angiotenzin II (Ang II). On djeluje selektivno na receptorski podtip AT1, koji je odgovoran za poznata dejstva angiotenzina II. Povišene koncentracije Ang II u plazmi nakon blokade AT1 receptora valsartanom mogu stimulisati neblokirani AT2 receptor, koji je izgleda protivteža efektu receptora AT1. Valsartan ne ispoljava nikakvu parcijalnu agonističku aktivnost na receptor AT1 i ima mnogo veći (oko 20 000 puta) afinitet za receptor AT1 nego za receptor AT2. Za valsartan nije poznato da se vezuje ili da blokira druge hormonske receptore ili jonske kanale važne za kardiovaskularnu regulaciju.

Valsartan ne inhibira ACE, takođe poznat i kao kininaza II, koji konvertuje Ang I u Ang II i razgrađuje bradikinin. Budući da nema efekat na ACE, niti pojačava djelovanje bradikinina ni supstance P, antagonisti angiotenzina II vrlo vjerovatno ne mogu biti povezani sa kašljem. U kliničkim isptivanjima gdje je valsartan upoređivan sa ACE inhibitorom, incidenca suvog kašlja bila je značajno manja (p<0,05) kod pacijenata liječenih valsartanom nego kod onih liječenih ACE inhibitorom (2,6% prema 7,9%). U kliničkom ispitivanju na pacijentima koji su imali suvi kašalj u anamnezi tokom terapije ACE inhibitorom, kašalj se javio kod 19,5% ispitanika koji su primali valsartan i 19,0% onih koji su primali tiazidni diuretik, u poređenju sa 68,5% pacijenata liječenih ACE inhibitorom (p<0,05).

Primjena valsartana kod pacijenata sa hipertenzijom dovodi do snižavanja krvnog pritiska bez uticaja na srčanu frekvencu. Kod većine pacijenata, nakon primjene pojedinačne oralne doze, do nastanka antihipertenzivne aktivnosti dolazi u roku od 2 sata, a maksimalno smanjenje krvnog pritiska se postiže u roku od 4 do 6 sati. Antihipertenzivni efekat traje preko 24 sata poslije davanja. Pri ponovljenom doziranju, maksimalno smanjenje krvnog pritiska, bilo kojom dozom, obično se postiže u roku od 2 do 4 nedjelje i održava se tokom dugotrajne terapije. Kombinacijom sa hidrohlorotiazidom, postiže se značajno dodatno sniženje krvnog pritiska.

Pri naglom prekidu liječenja valsartanom nije bilo pojave povratne hipertenzije ni drugih klinički neželjenih događaja.

Kod hipertenzivnih pacijenata sa dijabetes melitusom tipa 2 i mikroalbuminurijom, valsartan je smanjio izlučivanje albumina urinom. Klinička studija MARVAL (Micro Albuminurija Reduction with Valsartan) procjenjivala je smanjenje izlučivanja albumina urinom uzrokovano valsartanom (80-160 mg/jednom dnevno) u poređenju sa amlodipinom (5-10 mg/jednom dnevno) kod 332 pacijenta sa dijabetesom tipa 2 (prosječna starost: 58 godina; 265 muškaraca) sa mikroalbuminurijom (valsartan:58 µg/min; amlodipin: 55,4 µg/min), normalnim ili povišenim krvnim pritiskom i očuvanom funkcijom bubrega (kreatinin u krvi <120 µmol/l). U 24. nedjelji izlučivanje albumina mokraćom bilo je smanjeno (p<0,001) za 42% (-24,2 µg/min; 95% CI : -40,4 do -19,1) sa valsartanom i oko 3% (-1,7 mikrogram/min; 95% CI: -5.5 do 14,9) sa amlodipinom, uprkos sličnim stopama sniženja krvnog pritiska u obje grupe.

Klinička studija „Diovan Reduction of Proteinuria“ (DROP) dodatno je ispitivala efikasnost valsartana u smanjenju izlučivanja albumina urinom kod 391 pacijenta sa hipertenzijom ( krvni pritisak = 150/88mmHg) sa dijabetes melitusom tipa 2, albuminurijom (srednja vrijednost = 102 µg/min; 20-700 µg/min) i očuvanom funkcijom bubrega (srednja vrijednost kreatinina u serumu = 80 µmol/l). Pacijenti su randomizovani da primaju jednu od tri doze valsartana (160,320 i 640 mg/jednom dnevno) i liječeni su 30 nedjelja. Cilj kliničkog ispitivanja bio je odrediti optimalnu dozu valsartana za smanjenje izlučivanja albumina urinom kod hipertenzivnih pacijenata sa diabetes mellitusom tip 2. U 30. nedjelji izlučivanje albumina urinom je značajno smanjeno za 36% od početne vrijednosti sa 160 mg valsartana (95% CI: 22 do 47%) i za 44% sa 320 mg valsartina (95% CI: 31 do 54%). Zaključeno je da 160-320 mg valsartana izaziva klinički značajna smanjenja izlučivanja albumina urinom kod hipertenzivnih pacijenata sa dijabetes melitusom tipa 2.

Hidrohlorotiazid

Mjesto djelovanja tiazidnih diuretika je primarno u distalnim bubrežnim tubulima. Pokazano je da u bubrežnom korteksu postoji receptor visokog afiniteta za primarno mjesto za vezivanje za dejstvo tiazidnog diuretika i inhibiciju transporta NaCl u distalnim tubulima. Način djelovanja tiazida je preko inhibicije Na+Cl– simportera, pretpostavlja se kompeticijom za mjesto vezivanja Cl– jona, čime se utiče na mehanizam reapsorpcije elektrolita: direktnim povećanjem ekskrecije natrijuma i hlorida u približno ekvivalentnim količinama, a indirektno, diuretskim djelovanjem koje smanjuje volumen plazme, sa posljedičnim povećanjima reninske aktivnosti u plazmi, povećanjem sekrecije aldosterona, povećanjem izlučivanja kalijuma putem urina i smanjenjem serumskog kalijuma. Uzimajući u obzir da je veza između renina i aldosterona posredovana angiotenzinom II, smanjenje kalijuma u serumu je manje izraženo kod zajedničke primjene sa valsartanom, nego kod monoterapije hidrohlorotiazidom.

Valsartan/hidrohlorotiazid

Sistemska raspoloživost hidrohlorotiazida se smanjuje za oko 30% kad se primjenjuje istovremeno sa valsartanom. Na kinetiku valsartana ne utiče značajno zajednička primjena sa hidrohlorotiazidom. Ova zapažena interakcija nema uticaja na kombinovanu primjenu valsartana i hidrohlorotiazida, pošto su kontrolisana klinička ispitivanja pokazala jasno antihipertenzivno djelovanje, veće od onog koje se dobije kad se lijek daje pojedinačno ili kod placeba.

Valsartan

Resorpcija

Nakon oralne primjene samo valsartana maksimalne koncentracije valsartana u plazmi postižu se u roku od 2 do 4 sata. Srednja apsolutna bioraspoloživost za valsartan je 23%. Hrana smanjuje izloženost (mereno pomoću PIK-a) valsartanu za oko 40% i maksimalnu koncentraciju u plazmi (Cmax) za oko 50%, mada su koncentracije valsartana u plazmi oko 8h nakon doziranja slične u grupi koja je uzimala hranu i grupi koja je bila našte. Međutim, navedeno smanjenje PIK-a nije praćeno klinički značajnim smanjenjem terapijskog efekta, pa se stoga valsartan može davati sa hranom ili bez nje.

Distribucija

Volumen distribucije u ravnotežnom stanju nakon intravenske primjene lijeka je oko 17 l, što upućuje na to da se valsartan ne raspodjeljuje u većoj mjeri u tkiva. Valsartan se ekstenzivno vezuje za serumske proteine (94–97%), uglavnom serumski albumin.

Biotransformacija

Valsartan se ne transformiše u većoj mjeri, obzirom da se svega 20% doze može naći u obliku metabolita. U plazmi je nađen hidroksi-metabolit u niskoj koncentraciji (manje od 10% PIK valsartana). Taj metabolit nije farmakološki aktivan.

Eliminacija

Valsartan ispoljava multieksponencijalnu kinetiku raspadanja (t1/2 α < 1 sat i t1/2 β oko 9 sati).Valsartan se prvenstveno uklanja stolicom ( oko 83% doze ) i urinom ( oko 13% doze ), uglavnom kao nepromijenjen lijek. Nakon intravenske primjene, klirens valsartana iz plazme iznosi oko 2 1/h, dok je njegov bubrežni klirens 0,62 l/h (oko 30% ukupnog klirensa). Poluvreme elminacije valsartana je 6 sati.

Hidrohlorotiazid

Apsorpcija

Resorpcija hidrohlorotiazida nakon oralne primjene je brza (tmax oko 2 h). Povećanje srednje vrijednosti PIK-a je linearno i proporcionalno dozi u terapijskom rasponu.

Efekat koji hrana ima na resorpciju hidrohlorotiazida, ako postoji, ima mali klinički značaj. Apsolutna bioraspoloživost hidrohlorotiazida je 70% nakon oralne primjene.

Distribucija

Prividni volumen distribucije je 4-8 l/kg.

Cirkulišući hidrohlorotiazid se veže za serumske proteine (40-70%) uglavnom za serumski albumin. Hidrohlorotiazid se takođe akumulira u eritrocitima približno 3 puta više od nivoa u plazmi.

Eliminacija

Hidrohlorotiazid se eliminiše pretežno kao nepromijenjen lijek. Hidrohlorotiazid se eliminiše iz plazme sa prosečnim poluvremenom eliminacije od 6 do 15 sati u terminalnoj fazi eliminacije. Nema promjene u kinetici hidrohlorotiazida pri ponovnom uzimanju doze, a akumulacija je minimalna ako je doza jednom dnevno. Više od 95% resorbovane doze se izlučuje u nepromijenjenom obliku urinom. Bubrežni klirens se odvija pasivnom filtracijom i aktivnim izlučivanjem u bubrežne tubule.

Posebne populacije

Starije osobe

Donekle više sistemsko izlaganje valsartanu je uočeno kod nekih starijih osoba nego kod mlađih osoba; međutim, nije dokazano da to ima ikakvog kliničkog značaja.

Ograničeni podaci sugerišu da je sistemski klirens hidrohlorotiazida smanjen i kod zdravih i kod hipertenzivnih starijih osoba u poređenju sa mladim zdravim dobrovoljcima.

Oštećtećenje bubrega

Pri preporučenoj dozi lijeka Co- Diovan nije potrebno prilagođavanje doze kod pacijenata kod kojih je brzina glomerularne filtracije (GFR) od 30 do 70 ml/min.

Kod pacijenata sa teškim oštećenjem bubrega (GFR <30 ml/min) i pacijenata podvrgnutih dijalizi, nema raspoloživih podataka za lijek Co- Diovan. Valsartan se ekstenzivno vezuje za proteine plazme i ne uklanja se dijalizom, dok se klirens hidrohlorotiazida postiže dijalizom.

Ako postoji oštećenje bubrega, srednja vrijednost maksimalnih koncentracija u plazmi i vrijednost PIK za hidrohlorotiazid su povećane, a brzina urinarne ekskrecije je smanjena. Kod pacijenata sa blagim do umjerenim oštećenjem bubrega, zapaženo je 3 puta veće povećanje PIK-a hidrohlorotiazida. Kod pacijenata sa teškim oštećenjem bubrega zabilježeno je povećanje PIK-a od 8 puta. Hidrohlorotiazid je kontraindikovan kod pacijenata sa teškim oštećenjem bubrega (vidjeti odjeljak 4.3)

Oštećenje jetre

U farmakokinetičkoj studiji kod pacijenata sa blagim (n=6) do umjerenim (n=5) oštećenjem funkcije jetre, izloženost valsartanu se približno dvostruko povećala u poređenju sa zdravim dobrovoljcima (vidjeti odjeljke 4.2 i 4.4).

Nema raspoloživih podataka o primjeni valsartana kod pacijenata sa teškim oštećenjem funkcije jetre (vidjeti odjeljak 4.3). Bolest jetre ne utiče značajno na farmakokinetiku hidrohlorotiazida.

Potencijalna toksičnost kombinacije valsartana i hidrohlorotiazida poslije oralne primjene je ispitivana na pacovima i marmozet majmunima u studijama koje su trajale do šest mjeseci. Nisu se pojavili podaci koji bi isključili primjenu terapijskih doza kod čoveka.

Pretpostavlja se da su promjene koje su se pojavile primjenom ove kombinacije u studijama hronične toksičnosti ,najverovatnije posljedica dejstva valsartana. Ciljni organ toksikološkog ispitivanja je bio bubreg, a reakcija je bila jače izražena kod marmozet majmuna nego kod pacova. Ova kombinacija dovodi do oštećenja bubrega (nefropatija sa tubularnom bazofilijom, povećanje uree u plazmi, kreatinina u plazmi i serumskog kalijuma, povećanje volumena urina i elektrolita u urinu pri dozi od 30 mg/kg/d valsartana + 9mg/kg/d hidrohlorotiazida kod pacova i 10+ 3mg/kg/d kod marmozet majmuna), najverovatnije menjajući bubrežnu hemodinamiku. Ove doze kod pacova su 0,9 i 3,5 puta veće od najveće preporučene doze valsartana i hidrohlorotiazida kod ljudi na osnovu mg/m2. Ove doze kod marmozet majmuna su 0,3 i 1,2 puta veće od najveće preporučene doze valsartana i hidrohlorotiazida kod ljudi na osnovu mg/m 2. (Proračun podrazumijeva oralnu dozu od 320 mg/dan valsartana u kombinaciji sa 25 mg/dan hidrohlorotiazida kod pacijenta čija je tjelesna masa 60 kg).

Visoke doze kombinacije valsartana i hidrohlorotiazida su dovele do smanjivanja parametara crvenih krvnih zrnaca (broj eritrocita, hemoglobin, hematokrit pri dozi od 100+31 mg/kg/d kod pacova i 30+9mg/kg/d kod marmozeta). Ove doze kod pacova su 3,0 i 12 puta veće od najveće preporučene doze valsartana i hidrohlorotiazida kod ljudi na osnovu mg/m2. Te doze kod marmozet majmuna su 0,9 i 0,3 puta veće od najveće preporučene doze valsartana i hidrohlorotiazida kod ljudi na osnovu mg/m2. (Proračun podrazumijeva oralnu dozu od 320 mg/dan valsartana u kombinaciji sa 25 mg/dan hidrohlorotiazida kod pacijenta čija je tjelesna masa 60 kg.)

Kod marmozet majmuna primijećeno je oštećenje sluzokože želuca (pri dozi od 30+9mg/kg/d). Kombinacija takođe dovodi do hiperplazije aferentnih arteriola u bubrezima pri dozi od 600+188 mg/kg/d kod pacova i pri dozi od 30+9mg/kg/d kod marmozeta). Ove doze kod marmozet majmuna su 0,9 i 0,3 puta veće od najveće preporučene doze valsartana i hidrohlorotiazida kod ljudi na osnovu mg/m2. Ove doze kod pacova su 18 i 73 puta veće od najveće preporučene doze valsartana i hidrohlorotiazida kod ljudi na osnovu mg/m2. (Proračun podrazumijeva oralnu dozu od 320 mg/dan valsartana u kombinaciji sa 25 mg/dan hidrohlorotiazida kod pacijenata čija je tjelesna masa 60 kg.)

Izgleda da su gore navedene promjene izazvane farmakološkim dejstvom visokih doza valsartana (blokada agiotenzin II indukovane inhibicije oslobađanja renina, uz stimulaciju ćelija da proizvode renin) i takođe se pojavljuju kod ACE inhibitora. Ovi rezultati nemaju značaj na upotrebu terapijskih doza valsartana kod čovjeka.

Kombinacija valsartan i hidrohlorotiazid nije ispitana na mutagenost, hromozomske aberacije ili kancerogenost, pošto nema dokaza o interakciji između ove dvije supstance. Međutim, valsartan i hidrohlorotiazid su pojedinačno testirani i nisu pronađeni dokazi mutagenosti, hromozomskih aberacija i kancerogenosti.

Kod pacova, toksična doza valsartana (600mg/kg/dnevno) za majke tokom posljednjih dana gestacije i tokom laktacije dovela je do smanjenja procenta preživljavanja, manjeg dobijanja na tjelesnoj masi i usporenog razvoja (odvajanje ušne školjke i otvaranje ušnog kanala) kod potomstva (vidjeti odjeljak 4.6). Ove doze kod pacova (600mg/kg/dnevno) su približno 18 puta veće od maksimalne preporučene doze za ljude na osnovu mg/m2 (Proračun podrazumijeva oralnu dozu od 320 mg/dan valsartana u kombinaciji sa 25 mg/dan hidrohlorotiazida kod pacijenta čija je tjelesna masa 60 kg). Slični nalazi su viđeni sa valsartan/hidrohlorotiazid kod zečeva i pacova. U proučavanju embrio-fetalnog razvoja (deo II), pri primjeni kombinacije valsartan/hidrohlorotiazid kod zečeva i pacova, nije bilo dokaza o teratogenosti, međutim zabilježena je fetotoksičnost udružena sa maternalnom toksičnošću.

Co-Diovan 80/12,5 mg: silicijum dioksid, koloidni, bezvodni; krospovidon; hipromeloza; magnezijum stearat; celuloza, mikrokristalna; makrogol 8000; talk; titan dioksid (E171); gvožđe(III) oksid, crveni (E172); gvožđe(III) oksid, žuti (E172).

Co-Diovan 160/12,5 mg: silicijum dioksid, koloidni, bezvodni; krospovidon; hipromeloza; magnezijum stearat; celuloza, mikrokristalna; makrogol 8000; talk; titan dioksid (E171); gvožđe(III) oksid, crveni (E172).

Co-Diovan 160/25 mg: celuloza, mikrokristalna; krospovidon; magnezijum stearat; silicijum dioksid, koloidni, bezvodni; film za oblaganje, beli (hipromeloza; makrogol 8000; talk; titan dioksid (E171);), film za oblaganje, crni (hipromeloza; makrogol 8000; talk; gvožđe(III) oksid, crni (E172)), film za oblaganje, crveni (hipromeloza; makrogol 8000; talk; gvožđe(III) oksid, crveni), film za oblaganje, žuti (hipromeloza; makrogol 8000; talk; gvožđe(III) oksid, žuti (E172)).

Nije primjenljivo.

Co-Diovan® film tableta 28 x 80/12,5 mg: 3 godine

Co-Diovan® film tableta 28 x 160/12,5 mg: 3 godine

Co-Diovan® film tableta 28 x 160/25 mg: 2 godine

Čuvati na temperaturi do 30 °C, u originalnom pakovanju u cilju zaštite od vlage

Čuvati van domašaja djece.

2 blistera sa 14 film tableta.

Blister pakovanje: duplex - PVC/PVDC

Odlaganje i uništavanje neupotrebljenog lijeka i pakovnog materijala vrši se u skladu sa važećim propisima.

Co-Diovan, film tablete, sadrži dvije aktivne supstance koje se nazivaju valsartan i hidrohlorotiazid. Obje ove supstance pomažu u kontroli visokog krvnog pritiska (hipertenzije).

• Valsartan pripada klasi ljekova koji su poznati kao „antagonisti angiotenzin II receptora“ koji pomažu da se kontroliše visok krvni pritisak. Angiotenzin II je supstanca koja izaziva stezanje krvnih sudova u organizmu, dovodeći tako do povećanja Vašeg krvnog pritiska. Valsartan djeluje tako što blokira dejstvo angiotenzina II. Kao rezultat toga, krvni sudovi se opuštaju, a krvni pritisak se snižava.
• Hidrohlorotiazid pripada grupi ljekova koji se zovu tiazidni diuretici (takođe poznate kao „tablete za izmokravanje“). Hidrohlorotiazid povećava izlučivanje mokraće, što takođe dovodi do smanjenja krvnog pritiska.

Lijek Co Diovan se koristi u liječenju visokog krvnog pritiska koji se ne može na odgovarajući način kontrolisati samo jedim lijekom.

Visok krvni pritisak povećava radno opterećenje srca i arterija. Ako se ne liječi, može doći do oštećenja krvnih sudova mozga, srca i bubrega, što može da dovede do moždanog udara, oslabljenog rada srca (srčane slabosti) ili bubrega (bubrežne slabosti). Visok krvni pritisak povećava rizik od srčanog udara. Snižavanje krvnog pritiska na normalan nivo smanjuje rizik od razvoja ovih bolesti.

Lijek Co-Diovan ne smijete koristiti:

• ako ste alergični (preosjetljivi) na valsartan, hidrohlorotiazid, derivate sulfonamida (supstance hemijski srodne hidrohlorotiazidu) ili bilo koji drugi sastojak lijeka Co-Diovan.
• Ako ste trudni više od tri mjeseca (takođe je bolje izbegavati Co-Diovan u ranoj trudnoći- vidjeti poglavlje o trudnoći);
• ako imate tešku bolest jetre,oštećenje malih žučnih kanala u jetri (bilijarna ciroza) koje dovodi do

nakupljanja žuči u jetri (holestaza)

• ako imate teško oboljenje bubrega;
• ako ne možete da mokrite, ako vaše tijelo ne može stvarati mokraću (anurija);
• ako ste na dijalizi;
• ako imate nizak nivo kalijuma ili natrijuma u krvi, ili ako imate previsok nivo kalcijuma u krvi uprkos liječenju;
• ako imate giht;
• ako imate šećernu bolest ili oštećenu funkciju bubrega i liječite se lijekom koji snižava krvni pritisak i zove

se aliskiren.

Ako se bilo šta od gore navedenog onosi na Vas, nemojte uzimati ovaj lijek i razgovarajte sa svojim ljekarom.

Kada uzimate lijek Co-Diovan, posebno vodite računa:

• ako uzimate ljekove koji štede kalijum, suplemente za nadoknadu kalijuma, zamjene za so koja sadrži kalijum ili druge ljekove koji mogu da povećaju količinu kalijuma u krvi, kao što je heparin. Može biti potrebno da Vaš doktor redovno kontroliše količinu kalijuma u Vašoj krvi.
• ako imate nizak nivo kalijuma u krvi;
• ako imate proliv ili teško povraćanje
• ako uzimate visoke doze diuretika („tablete za izmokravanje“)
• ako imate ozbiljno oboljenje srca
• ako patite od srčane slabosti ili ste doživeli srčani udar. Pratite pažljivo uputstva Vašeg ljekara o početnim dozama. Vaš ljekar može provjeriti i funkciju Vaših bubrega.
• ako imate suženje bubrežne arterije
• ako je kod Vas nedavno obavljena transplantacija bubrega
• ako patite od hiperaldosteronizma. Ovo je oboljenje kod koga Vaše nadbubrežne žlezde proizvode previše hormona aldosterona. Ako se ovo odnosi na Vas, primjena lijeka Co-Diovan se ne preporučuje.
• ako imate oboljenje jetre ili bubrega
• ako ste ikada imali oticanje jezika i lica uzrokovano alergijskom reakcijom zvanom angioedem prilikom uzimanja drugog lijeka (uključujući ACE inhibitore), recite tosvom ljekaru. Ako se ovi simptomi jave dok uzimate lijek Co-Diovan, odmah prestanite sa uzimanjem lijeka Co-Diovan i nikada više ga nemojte uzimati. Pogledajte dio 4 „Moguća neželjena dejstva“
• ako imate groznicu, osip ili bol u zglobovima, što mogu da budu znaci sistemskog lupusa eritematozusa (SLE, to je tzv. autoimuno oboljenje)
• ako imate dijabetes (povišen šećer u krvi), giht, visoke vrijednosti holesterola ili triglicerida u krvi.
• ako ste imali alergijsku reakciju prilikom upotrebe drugih ljekova za sniženje krvnog pritiska iz ove grupe

(antagonisti angiotenzin II receptora) ili ako imate alergiju ili astmu

• ako vam je oslabio vid ili imate bol u oku. Ovo mogu biti simptomi povećanog pritiska u oku i mogu se

javiti nakon nekoliko sati do jedne nedjelje od početka uzimanja lijeka Co-Diovan. To može dovesti do

trajnog gubitka vida, ukoliko se ne liječi. Ukoliko ste ranije imali alergiju na penicilin ili sulfonamide, kod

Vas može postojati povećan rizik od razvoja takvog stanja.

• može izazvati povećanu osjetljivost kože na sunce;

• ne preporučuje se upotreba lijeka Co-Diovan kod dece i adolescenata ispod 18 godina.

• morate obavijestiti svog ljekara ako mislite da ste trudni (ili planirate trudnoću). Co-Diovan se ne

preporučuje tokom rane trudnoće, i ne smije se uzimati ako ste trudni više od tri mjeseca, s obzirom da

može ozbiljno naškoditi Vašoj bebi ako se koristi u tom poriodu (vidjeti poglavlje o trudnoći).

• ukoliko koristite bilo koji od sljedećih ljekova u terapiji visokog krvnog pritiska:

º “ACE“ inhibitori kao što je enalapril, lizinopril itd.

º aliskiren

Ako nešto od ovoga odnosi na Vas, recite svom ljekaru.

Primjena drugih ljekova

Obavijestite svog ljekara ili farmaceuta ako uzimate, ili ste do nedavno uzimali, neki drugi lijek, uključujući i ljekove koji se nabavljaju bez ljekarskog recepta.

Uzimanje lijeka Co-Diovan sa nekim drugim ljekovima može uticati na terapijski efekat. Možda će biti neophodno da promijuenite dozu ili da preduzmete druge mjere opreza ili u nekim slučajevima da prekinete sa uzimanjem nekih od ovih ljekova. Ovo se posebno odnosi na sljedeće ljekove:

• litijum, lijek koji se koristi za liječenje nekih psihijatrijskih oboljenja
• ljekovi ili supstance koje mogu povećati količinu kalijuma u Vašoj krvi. U te ljekove spadaju suplementi za nadoknadu kalijuma, zamjene za so koje sadrže kalijum, ljekovi koji štede kalijum i heparin
• ljekovi koji mogu smanjiti količinu kalijuma u krvi kao što su: diuretici („tablete za izmokravanje“), kortikosteroidi, laksativi, karbenoksolon, amfotericin ili penicilin G.
• neki antibiotici (iz grupe rifamicina), lijek koji se koristi protiv odbacivanja transplantanta (ciklosporin) ili antiretrovirusni lijek koji se koristi za liječenje HIV/AIDS infekcije (ritonavir). Ovi ljekovi mogu povećati efekat lijeka Co-Diovan.
• ljekovi koji mogu izazvati “torsades de pointes“ (nepravilan rad srca), kao što su antiaritmici (ljekovi za

liječenje srčanih problema) i neki antipsihotici (ljekovi za liječenje mentalnih poremećaja)

• ljekovi koji mogu smanjiti količinu natrijuma u Vašoj krvi, kao što su antidepresivi, antipsihotici,

antiepileptici (ljekovi za liječenje epilepsije)

• ljekovi koji se koriste za liječenje gihta, kao što je alopurinol, probenecid, sulfinpirazon
• terapijski vitamin D i preparati za nadoknadu kalcijuma
• ljekovi za liječenje šećerne bolesti (oralni preparati kao što su metformin ili insulin)
• drugi ljekovi koji se koriste za snižavanje krvnog pritiska uključujući metildopu, ACE inhibitori (kao što su

enalapril, lizinopril itd) ili aliskiren.

• ljekovi koji povećavaju krvni pritisak, kao što su noradrenalin illi adrenalin
• digoksin ili drugi glikozidi digitalisa (ljekovi koji se koriste za liječenje srčanih problema)
• ljekovi koji mogu povisiti vrijednosti šećera u krvi, kao što je diazoksid ili beta blokatori
• citotoksični ljekovi (koji se koriste u liječenju kancera) kao što je metotreksat ili ciklosfosfamid.
• ljekovi protiv bolova kao što su nesteroidni antiinflamatorni ljekovi (NSAIL), uključujući selektivne

inhibitore ciklooksigenaze-2 (Cox-2 inhibitore ) i acetilsalicilnu kiselinu >3g

• ljekovi koji se koriste za opuštanje mišića kao što je tubokurarin
• antiholinergički ljekovi (ljekovi koji se koriste za liječenje različitih poremećaja kao što su grčevi u stomaku,

grč mokraćne bešike, astma, mučnina u toku vožnje, mišićni spazam, Parkinsonova bolest, i kao pomoć

anesteziji)

• amantadin (lijek koji se koristi u liječenju Parkinsonove bolesti i takođe se koristi za liječenje ili prevenciju

određenih bolesti izazvanih virusima).

• holestiramin i holestipol (ljekovi koji se koriste za liječenje visoke koncentracije masti u krvi)
• ciklosporin, lijek koji se koristi kod transplantacije da spriječi odbacivanje organa
• alkohol, sedativi i anestetici ( ljekovi sa uspavljujućem delovanjem ili ljekovi za ublažavanje bolova na

primer tokom operacije)

• kontrasna sredstva koja sadrže jod (ljekovi koji se koriste za snimanje tokom pregleda)

Uzimanje lijeka Co-Diovan sa hranom ili pićima

Co-Diovan možete uzeti sa ili bez hrane.

Izbjegavajte alkohol dok se ne posavjetujete sa Vašim ljekarom. Alkohol može da izazove veći pad krvnog pritiska i/ili poveća rizik od pojave ošamućenosti ili nesvjestice.

Primjena lijeka Co-Diovan u periodu trudnoće i dojenja

Posavjetujte se sa Vašim ljekarom ili farmaceutom pre uzimanja bilo kog lijeka

• Recite Vašem ljekaru ukoliko mislite da ste trudni ( ili planirate trudnoću )

Vaš ljekar će Vam savjetovati da prestanete da uzimate Co-Diovan prije nego što zatrudnite ili čim saznate da ste trudni, i preporučiti da uzimate neki drugi lijek umesto lijeka Co-Diovan. Co-Diovan se ne preporučuje u ranoj trudnoći, i ne smije se uzimati poslije trećeg mjeseca trudnoće, jer može ozbiljno naškoditi Vašoj bebi ako se koristi nakon trećeg mjeseca trudnoće.

• Recite svom ljekaru ukoliko dojite ili ćete početi da dojite.

Co-Diovan nije preporučljiv za majke koje doje, i Vaš ljekar može izabrati drugu terapiju za Vas ukoliko želite da dojite, naročito ako je Vaše dijete novorođenče ili prevremeno rođeno.

Uticaj lijeka Co-Diovan na upravljanje motornim vozilima i rukovanje mašinama

Prije nego što krenete da upravljate motornim vozilom, koristite alate ili rukujete mašinama, ili se bavite drugim aktivnostima koji zahtijevaju koncentraciju, budite sigurni da znate kako lijek Co-Diovan deluje na Vas. Kao i mnogi drugi ljekovi koji se koriste za liječenje povišenog krvnog pritiska, Co-Diovan može u rijetkim slučajevima da izazove ošamućenost i da utiče na sposobnost koncentracije.

Veoma je značajno da lijek Co-Diovan uzimate tačno onako kako Vam je ljekar odredio, da biste dobili najbolje rezultate i smanjili rizik od pojave neželjenih dejstava. Posavjetujte se sa ljekarom ili farmaceutom ako niste sigurni.

Pacijenti koji imaju visok krvni pritisak često ne primjećuju nikakve znake ovog problema. Mnogi se osećaju sasvim normalno. Utoliko je značajnije da redovno idete na kontrolne preglede čak i ako se osjećate dobro.

Vaš ljekar će Vam reći tačno koliko tableta lijeka Co-Diovan da uzmete.

U zavisnosti od toga kako reagujete na liječenje, Vaš ljekar može da Vam sugeriše višu ili nižu dozu.

• Uobičajena doza je jedna tableta lijeka Co-Diovan dnevno
• Ne mijenjajte dozu niti prekidajte liječenje, a da se prethodno ne posavjetujete sa svojim ljekarom.
• Uzimajte lijek Co-Diovan svakog dana u isto vrijeme, najbolje ujutru.
• Co-Diovan može da se uzima sa ili bez hrane.
• Progutajte tabletu lijeka Co-Diovan sa čašom vode.

Ako ste uzeli više lijeka Co-Diovan nego što je trebalo

Ako osjetite tešku ošamućenost i/ili nesvjesticu, lezite i odmah se javite svom ljekaru

Ako ste greškom uzeli previše tableta lijeka Co-Diovan, javite se svom ljekaru, farmaceutu, ili se javite u bolnicu.

Ako ste zaboravili da uzmete lijek Co-Diovan

Ako zaboravite da uzmete redovnu dozu ovog lijeka, uzmite je što je prije moguće. Međutim, ako je blizu vrijeme za uzimanje sledeće doze, preskočite dozu koju ste zaboravili i uzmite narednu u uobičajeno vrijeme. Nemojte da udvostručujete dozu kako biste nadoknadili propuštenu.

Ako naglo prestanete da uzimate lijek Co-Diovan

Prekidanje liječenja lijekom Co-Diovan može da izazove pogoršanje Vaše bolesti. Ne prekidajte sa uzimanjem lijeka ukoliko Vas na to nije uputio Vaš ljekar.

Ako imate bilo kakva dodatna pitanja o korišćenju ovog lijeka, obratite se ljekaru ili farmaceutu.

Kao i svi ljekovi, i lijek Co-Diovan može izazvati neželjene reakcije, iako se one ne moraju javiti kod svih.

Neželjena dejstva se mogu javiti sa određenom učestalošću, koja je definisana na sljedeći način:

• Veoma česta: javljaju se kod više od 1 na 10 pacijenata
• Česta: javljaju se kod 1 do 10 na 100 pacijenata
• Povremena: javljaju se kod 1 do 10 na 1000 pacijenata
• Rijetka: javljaju se kod 1 do 10 na 10000 pacijenata
• Veoma rijetka: javljaju se kod 1 na 10000 pacijenata
• Nepoznata: učestalost se ne može procijeniti na osnovu dostupnih podataka

Neka neželjena dejstva mogu da budu ozbiljna i zahtijevaju trenutnu medicinsku pažnju:

Odmah se obratite svom ljekaru ako osjetite simptome angioedema, kao što su:

• otok lica, jezika ili ždrijela
• teškoće pri gutanju
• koprivnjača i otežano disanje

Ako Vam se javi bilo koji od ovih simptoma, prestanite sa uzimanjem lijeka Co-Diovan i odmah se obratite ljekaru (vidjeti odjeljak 2 „Kada uzimate lijek Co-Diovan , posebno vodite računa“).

Druga neželjena dejstva uključuju:

Povremeno:

• kašalj
• snižen krvni pritisak
• ošamućenost
• dehidratacija (sa simptomima žeđi, suvoća usta i jezika, rijetko mokrenje, tamno prebojeni urin, suva koža)
• bol u mišićima
• umor
• osjećaj trnjenja ili peckanja
• zamagljen vid
• zvuci (npr. šištanje, zujanje) u ušima

Veoma rijetko:

• vrtoglavica
• proliv
• bol u zglobovima

Nepoznato:

• otežano disanje
• jako smanjeno mokrenje
• nizak nivo natrijuma u krvi (koji može uzrokovati mučninu, umor, zbunjenost, trzanje mišića i/ili konvulziju u težim slučajevima)
• nizak nivo kalijuma u krvi (ponekad sa mišićnom slabošću, mišićnim grčevima i abnormalnim srčanim ritmom)
• nizak nivo bijelih krvnih zrnaca u krvi (sa simptomima kao što su groznica, infekcije kože, bol u grlu ili čireva u ustima zbog infekcije, slabost)
• porast nivoa bilirubina u krvi (koji može, u težim slučajevima, da dovede dožute prebojenosti kože i očiju)
• porast nivoa azota iz uree i kreatinina u krvi (mogu da ukazuju na abnormalnu funkciju bubrega)
• porast nivoa mokraćne kiseline u krvi (koja može, u težim slučajevima da prouzrokuje giht)
• sinkopa (nesvjestica)

Sljedeća neželjena dejstva su prijavljena sa pojedinačnom primjenom valsartana ili hidrohlorotiazida:

Valsartan

Povremeno:

• osjećaj da Vam se vrti
• bol u trbuhu

Nepoznato:

• osip po koži sa ili bez svraba zajedno sa nekim od sljedećih znakova i simptoma: groznica, bol u zglobovima, bol u mišićima, otok limfnih žlijezda i/ili simptomi slični gripu
• osip, purpurno crvene tačkice, groznica, svrab (simptomi zapaljenja krvnih sudova)
• nizak nivo krvnih pločica (ponekad sa neobičnim krvarenjem ili modricama)
• visok nivo kalijuma u krvi (ponekad sa mišićnim spazmima, abnormalnim srčanim ritmom)
• alergijske reakcije (sa simptomima kao što su osip, svrab, koprivnjača, otežano disanje ili gutanje, vrtoglavica)
• oticanje uglavnom lica i grla; osip; svrab
• porast vrijednosti jetrinih enzima
• snižavanje nivoa hemoglobina i procentualno smanjenje crvenih krvnih zrnaca u krvi (oba mogu u težim

slučajevima da uzrokuju anemiju)

• bubrežna slabost
• nizak nivo natrijuma u krvi (koji može da izazove umor, smetenost, trzanje mišića i/ili grčeve u težim slučajevima)

Hidrohlorotiazid

Veoma često:

• nizak nivo kalijuma u krvi
• povećanje nivoa lipida u krvi

Često:

• nizak nivo natrijuma u krvi
• nizak nivo magnezijuma u krvi
• visok nivo mokraćne kiseline u krvi
• osip koji svrbi i drugi tipovi osipa
• smanjen apetit
• blaga mučnina i povraćanje
• vrtoglavica, nesvjestica pri uspravnom položaju
• nemogućnost postizanja ili održavanja erekcije

Rijetko:

• oticanje i stvaranje plihova po koži (zbog povećane osetljivosti na sunce)
• visok nivo kalcijuma u krvi
• visok nivo šećera u krvi
• šećer u mokraći
• pogoršanje dijabetičnog metaboličkog statusa
• zatvor, proliv, nelagodnost u želucu ili crijevima, poremećaj funkcije jetre koji se može manifestvovati zajedno sa žutom prebojenošću kože i očiju
• nepravilan srčani ritam
• glavobolja
• poremećaj sna
• tužno raspoloženje (depresija)
• nizak nivo krvnih pločica (ponekad sa krvarenjem ili modricama ispod kože)
• vrtoglavica
• osjećaj trnjenja ili peckanja
• poremećaj vida

Veoma rijetko:

• zapaljenje krvnih sudova sa simptomima kao što su osip, purpurno-crvene tačkice, groznica (vaskulitis)
• osip, svrab, koprivnjača, plihovi, otežano disanje ili gutanje, vrtoglavica (hipersenzitivne reakcije)

teške kožne bolesti koje uzrokuju osip, crvenilo kože, stvaranje plihova po usnama, očima ili ustima,

ljuštenje kože, groznica (toksična epidermalna nekroliza)

• osip na licu, bolovi u zglobovima, mišićni poremećaj, groznica (eritematozni lupus)
• jak bol u gornjem dijelu trbuha (pankreatitis)
• otežano disanje sa groznicom, kašalj, šištanje, gubitak daha (poremećaj disajnih puteva koji uključuje pneumonitis i edem pluća)
• groznica, bol u grlu, veoma česte infekcije (agranulocitoza)
• bljedilo kože, umor, gubitak daha, taman urin (hemolitička anemija)
• groznica, bol u grlu sa čirevima u ustima koji su izazvani infekcijama (leukopenija)
• zbunjenost, umor, trzanje mišića i grčevi, ubrzano disanje (hipohloremična alkaloza)

Nepoznato

• slabost, modrice i česte infekcije (aplastična anemija)
• izraženo smanjenje mokrenja (mogući znaci poremećaja bubrega ili bubrežne slabosti)
• oslabljeni vid, ili bol u očima usljed visokog pritiska (mogući znaci akutnog glaukoma zatvorenog ugla )
• osip, crvenilo kože, stvaranje plihova po usnama, očima ili ustima, ljuštenje kože, groznica (mogući znaci multiformnog eritema)
• grčevi u mišićima
• groznica (povišena temperatura)
• slabost (astenija)

Prijavljivanje sumnji na neželjena dejstva

Ako Vam se javi bilo koje neželjeno dejstvo recite to svom ljekaru, farmaceutu ili medicinskoj sestri. Ovo uključuje i bilo koja neželjena dejstva koja nijesu navedena u ovom uputstvu. Neželjena dejstva možete prijavljivati direktno kod zdravstvenih radnika, čime ćete pomoći u dobijanju više informacija o bezbjednosti ovog lijeka.

Rok upotrebe

Co-Diovan® film tableta 28 x 80/12,5 mg: 3 godine.

Co-Diovan® film tableta 28 x 160/12,5 mg: 3 godine.

Co-Diovan® film tableta 28 x 160/25 mg: 2 godine.

Čuvanje

• Čuvati na temperaturi do 30 °C, u originalnom pakovanju.
• Čuvati van domašaja djece.
• Ne uzimajte Co-Diovan® poslije isteka datuma roka upotrebe navedenog na pakovanju. Datum isteka roka upotrebe odnosi se na poslednji dan navedenog mjeseca.
• Ne upotrebljavajte pakovanje lijeka Co-Diovan® ako je oštećeno ili pokazuje znake otvaranja.
• Nemojte bacati bilo koji lijek putem otpadnih voda niti kućnog otpada. O najboljem načinu odlaganja neutrošenih ljekova, informišite se kod Vašeg farmaceuta. Preduzimanje ovakvih mjera od pomoći je u zaštiti životne okoline.

Šta sadrži lijek Co-Diovan®

Svaka film tableta sadrži dve aktivne materije, valsartan (80 mg, 160 mg ) i hidrohlorotiazid (12,5 mg ili 25 mg).

Jedna film tableta lijeka Co-Diovan® 80/12,5 mg sadrži 80 mg valsartana i 12,5 mg hidrohlorotiazida.

Jedna film tableta lijeka Co-Diovan® 160/12,5 mg sadrži 160 mg valsartana i 12,5 mg hidrohlorotiazida.

Jedna film tableta lijeka Co-Diovan® 160/25 mg sadrži 160 mg valsartana i 25 mg hidrohlorotiazida.

Tablete takođe sadrže sledeće neaktivne sastojke: silicijum dioksid, koloidni, bezvodni, krospovidon, hipromeloza, magenzijum stearat, mikrokristalna celuloza, makrogol 8000, talk, gvožđe oksid crveni (E172) i titanijum dioksid (E171).

Dodatno, lijek Co –Diovan film tablete, 80/12,5mg sadrže gvožđe oksid žuti (E172), a lijek Co-Diovan, film tablete, 160/25mg sadrže gvožđe oksid žuti (E172) i gvožđe oksid crni (E172).

Kako izgleda lijek Co-Diovan® i sadržaj pakovanja

Co-Diovan® 80/12,5 mg: ovalne, blago bikonveksne, svijetlo narandžaste film tablete; na jednoj strani imaju utistnutu oznaku “HGH“, a na drugoj “CG“

Co-Diovan® 160/12,5 mg: ovalne, blago bikonveksne, tamno crvene film tablete; na jednoj strani imaju utistnutu oznaku “HHH“, a na drugoj “CG“.

Co-Diovan® 160/25 mg: ovalne, blago bikonveksne, narandžasto-smeđe film tablete; na jednoj strani imaju utistnutu oznaku “HXH“, a na drugoj “NVR“.

Pakovanje: ukupno 28 tableta, blister (2x14)

Nosilac dozvole i Proizvođač

“Novartis Pharma Services AG” dio stranog društva Podgorica

Ul. Svetlane Kane Radević br 3, Podgorica

Novartis Farma S.p.A, Italija

Via Provinciale Schito 131, Torre Annunziata, Italija

Novartis Pharma Stein AG

Schaffhauserstrasse, 4332 Stein, Švajcarska

Ovo uputstvo je poslednji put odobreno

Mart, 2014. godine

Režim izdavanja lijeka:

Lijek se može izdavati samo na ljekarski recept.

Broj i datum dozvole:

Co-Diovan®, 80/12,5mg, film tableta, 2x14: 2030/14/81 – 5063 od 10.03.2014. godine

Co-Diovan® , 160/12,5mg, film tableta, 2x14: 2030/14/82 – 5064 od 10.03.2014. godine

Co-Diovan® , 160/25 mg, film tableta, 2x14: 2030/14/83 – 5065 od 10.03.2014. godine